मराठवाडयातील काही भागात गेल्‍या दोन ते तीन वर्षापासुन हुमणी किडींचा प्रादुर्भाव मोठया प्रमाणात आढळुण येत असुन या कीडीचे वेळीच व्यवस्थापन केल्‍यास प्रादुर्भाव
रोखु शकतो. हुमणी कीडींचे कोष अवस्‍थेत जमिनीत राहतात, पाऊस पडल्‍यास सुप्त्‍ा अवस्थेतील भुंगे जमिनीतुन बाहेर पडत आहे. हुमणीच्या प्रौढ, अंडी, अळी व कोष या चार अवस्था असतात. प्रौढ अवस्था ही बाभुळ, कडुलिंब, बोर ई. झाडावर उपजिविका करतात. तर अळी अवस्था पिकांच्या मुळा कुडतूडुन नुकसान करते. प्रौढ भुंगेरे जमिनीतुन निघाल्यानंतर ते बाभुळ, कडुलिंब, बोर ई. झाडावर राहतात व त्यांचे मिलन होऊन जमिनीत अंडी देतात. व अंडयातून निघालेल्या अळया पिकानां नुकसान पोहचवितात. त्यामुळे सध्या जमिनीतुन निघालेल्या हुमणीच्या प्रौढ भुंगेऱ्याचे वेळीच व्यवस्थापन करणे
गरजेचे आहे. प्रौढ भुंगेऱ्याचे व्यवस्थापन अंडी घालण्या अगोदरच झाल्यामुळे अळीपासून पिकांना होणारे नुकसान टाळता येते.
प्रौढ भुंगेऱ्याचे व्यवस्थापन
- झाडाच्या फांदया हालवून खाली पडलेल्या भुंगेऱ्याचा बंदोबस्त करावा. मार्च ते जून महिन्‍यात चांगला पाऊस पडताच सुर्यास्तानंतर सुप्तावस्थेतील प्रौढ भुंगेरे जमिनीतून बाहेर येऊन बाभूळ, कडुलिंब इत्यादी झाडावर पाने खाण्यासाठी व मिलनासाठी जमा होतात. झाडावर जमा झालेली भुंगेरे रात्री 8 ते 9 वाजता बांबुच्या काठीच्या साहाय्याने झाडाच्या फांदया हालवून खाली पाडावेत आणि ते हाताने गोळा करुन रॉकेलमिश्रीत पाण्यात टाकून त्यांचा नाश करावा. हा उपाय प्रादुर्भावग्रस्त क्षेत्रातील सर्व शेतकऱ्यांनी सामुदायिकरित्या करणे गरजेचे आहे. तसेच जो पर्यंत जमिनीतून भुंगेरे निघतात तोपर्यंत हा कार्यक्रम चालू ठेवणे गरजेचे आहे.
- प्रकाश सापळे किंवा पेट्रोमॅक्साचा वापर करुन देखील प्रौढ भुंगेरे जमा करता येतात. हे प्रकाश सापळे किंवा पेट्रोमॅक्स सर्व शेतकऱ्यांनी शेतामधील घर, झोपडी, विहीरीजवळ किंवा झाडावर लावावेत. सापळयात जमा झालेले भुंगेरे नष्ट करावेत. हे सापळे साधारणपणे संध्याकाळी 7.30 ते 8.30 या कालावधीत लावावेत.
- किटकनाशकांची फवारणी केलेल्या बाभूळ, कडुनिंब यांच्या फांदया शेतामध्ये ठिकठिकाणी ठेवावी. रात्रीला भुंगेरे फांदयावरील पाने खाल्यामुळे मरुन जातील.
- जमिनीतून प्रौढ भुंगेरे निघण्याच्या कालावधीत बाभूळ, कडुनिंब इत्यादी झाडावर किटकनाशकाची फवारणी करावी.
वरिल प्रमाणे शेतकऱ्यांनी हुमणीच्या प्रौढ भुंगेऱ्याचे सामूहीकरित्या व्यवस्थापन
करणे गरजेचे आहे, असे आवाहन किटकशास्‍त्रज्ञ डॉ. पी. आर. झंवर व प्रा. बी. व्ही. भेदे यांनी केले आहे.
