 |
| प्रक्रिया केंद्रात स्ट्रॉबेरी जॅम तयार करण्‍यात येउन तो दुबाई पाठविण्‍यात येणा-या वाहनास मा. कुलगुरू डॉ. के. पी. गोरे यांच्‍या हस्‍ते हिरवा झेंडा दाखविताना, यावेळी डॉ. पी. एन. सत्‍वधर, मोहम्‍मद गौस, प्रा. दिलीप मोरे, प्रा. एच. एम. सययद, श्रीकांत जपे, शेख इम्रान आदी |
 |
| प्रक्रिया केंद्रात जॅम तयार करण्‍यात येतानाची माहिती घेतांना मा. कुलगुरू डॉ. के. पी. गोरे यावेळी प्रा. दिलीप मोरे, मोहम्‍मद गौस, हैद्राबाद बँकेचे शाखा व्यवस्थापक श्रीकांत जपे |
मराठवाडा कृषि
विद्यापीठातंर्गत असलेल्‍या परभणी येथील अन्‍नतंत्र महाविद्यालयांत चार
वर्षाचा बी. टेक. (अन्‍नतंत्र) पदवी अभ्‍यासक्रम आहे. या अभ्‍यासक्रमाच्‍या सातव्‍या सत्रात चार महिने
विद्यार्थ्‍याना प्रक्रिया ते मार्केटिंगपर्यतंचे कौशल्‍य शिकविले जाते.
विद्यार्थी उद्योजक बनावा, हा या मागील हेतू आहे. अन्नप्रक्रिया उद्योगात नवनवीन
संधी निर्माण होत आहेत. परभणी येथील अन्‍नतंत्र महाविद्यालय राज्‍यातील पहिले
शासकीय महाविद्यालय 1976 मध्‍ये सुरू करण्‍यात आले. यातीलच एका माजी
विद्यार्थ्‍याबरोबर सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी प्रकल्‍प (पब्लिक प्रायव्‍हेट पार्टनरशिप – पीपीपी) प्रायोगिक तत्‍वावर
यशस्‍वीपणे राबवून क्रांतिकारक पाउल उचलले आहे. बी. टेक. (अन्‍नतंत्र) पदवी अभ्‍यासक्रमाच्‍या सातव्‍या
सत्रात (एकसपिरीएन्‍शल लर्निग प्रोग्रॅम) हा अभ्‍यासक्रम आहे. यात विद्यार्थ्‍यांना प्रक्रिया पदार्थ तयार करण्‍यासाठी
कच्‍चा मालाच्‍या खरेदीपासून प्रतवारी, प्रक्रिया, पॅकिंग करून बनविलेल्‍या उत्‍पादनाच्‍या
मार्केटिंगपर्यंतचे व्‍यवस्‍थापन करावे लागते. यासाठी नवी दिल्‍ली येथील भारतीय
कृषि संशोधन परिषदेने विद्यापीठाला फळे व भाजीपाला प्रक्रिया युनिट मजुंर केले.
यासाठी सुमारे एक कोटी वीस लाख रूपये खर्च झाला. युनिटमध्‍ये अनेक अद्ययावत
यंत्रसामग्री आहे. सन 2010 मध्‍ये हे युनिट विद्यार्थ्‍यासाठी खुले करण्‍यात आले. या
प्रक्रिया युनिटचा वापर अन्‍नतंत्र महाविद्यालयातील विद्यार्थी चार महिने करतात इतर
कालावधीत मात्र बंद ठेवावे लागत असे. यातील मशिनरी मोठया असुन त्‍या चालविण्‍यासाठी
त्‍या प्रमाणात कच्‍चा माल मिळणे अवघड आहे. परिणामी सर्व मशिनरी वापरात येत नसुन
छोटयाच मशिनरी वापरल्‍या जात. विद्यापीठाला हे युनिट संपुर्ण वर्षभर पुर्ण
क्षमतेने चालविणे शक्‍य नव्‍हते. विद्यापीठाचे कुलगुरू मा. डॉ. के. पी. गोरे यांनी
युनिट कायमस्‍वरूपी सुरू राहावे म्‍हणुन सार्वजनिक-खासगी भागीदारी प्रकल्‍प
राबविण्‍याचे ठरविले. यासर्व बाबींचा विचार
करून याच विद्यापीठाच्‍या अन्‍नतंत्र महाविद्यालयातुन बी. टेक. (अन्‍नतंत्र) ची पदवीधर असलेले उद्योजक मोहम्‍मद गौस यांच्‍या
झैन नॅचरल अग्रो इंडिया प्रा. लि. सोबत हा प्रकल्‍प प्रायोगिक तत्‍वावर सुरू करण्‍यात
आला. या
प्रकल्‍पाचे उद्घाटन राज्‍याचे
मुख्‍यमंत्री मा. ना. श्री. पृथ्‍वीराज चव्‍हाण यांच्‍या हस्‍ते दि. 30 जुन रोजी
झाले. या 22 दिवसात युनिट मध्‍ये 20 टन स्ट्रॉबेरी जॅम तयार करण्‍यात येउन तो
दुबाई पाठविण्‍यात येणा-या मालवाहु वाहनास दि. 22 जुलै रोजी मा. कुलगुरू डॉ. के.
पी. गोरे यांच्‍या हस्‍ते हिरवा झेंडा दाखविण्‍यात आला. यावेळी डॉ. पी. एन. सत्‍वधर,
मोहम्‍मद गौस, प्रा. दिलीप मोरे, प्रा. एच. एम. सययद, श्रीकांत जपे, शेख इमरान आदी
उपस्‍थीत होते. या प्रसंगी कुलगुरू
म्‍हणाले की, या प्रकल्‍पामुळे विद्यार्थ्‍यांना आंतरराष्ट्रिय दर्जाचे प्रशिक्षण
मिळणार आहे. तसेच भविष्यात या भागात उद्योजकता विकासासाठी हातभार लाभणार आहे. त्‍यासाठी
कच्‍चा माला निर्मीतीची संधी शेतक-यांना प्राप्‍त होईल. विद्यापीठाचे हे एक
इतिहासीक पाउल ठरेल, असे प्रतिपादन त्‍यांनी केले. या प्रकारचा सार्वजनिक-खासगी
भागीदारी प्रकल्‍प राबविणारे राज्‍यातील पहिलेच कृषि विद्यापीठ आहे.
प्रकल्‍पाचे फायदे
- सातव्‍या सत्रातील विद्यार्थ्‍याना कार्यानुभवातुन शिक्षण परिणामकारकपणे पुर्ण करू शकतील. विद्यार्थ्‍याचे उद्योजकीय कौशल्‍य वृ‍ध्‍दींगत होण्‍यास मदत होईल.
- अन्‍नतंत्र विद्याशाखेतील पदवीधरांना आपला लघुउद्योग सुरू करण्‍यासाठी आत्‍मविश्‍वास प्राप्‍त होईल, हेच विद्यार्थी इतरांना देखील रोजगार पुरवु शकतील.
- प्रक्रिया लघुउद्योगासाठी लागणारा कच्‍चा माला निर्मीतीची संधी या विभागातील शेतक-यांना प्राप्‍त होईल.
- भविष्यात याच धरतीवर व्‍यावसायिक व प्रायोगिक तत्‍वावर खाजगी व बहुराष्‍ट्रीय उद्योगांचे संशोधन प्रकल्‍प हाती घेण्‍यास मदत होईल.
- कमवा व शिका उपक्रम अत्‍यंत प्रभावीपणे राबवून विद्यार्थ्‍यांना आर्थिक मदत मिळेल.
- या प्रकल्‍पातुन तयार केलेले विविध प्रक्रियायुक्‍त अन्‍नपदार्थाच्‍या बाजारपेठ व्यवस्थापनाबाबत विद्यार्थ्‍यांना मार्गदर्शन लाभेल.
- मराठवाडयातील अन्नप्रक्रिया लघुउद्योजकांना तांत्रिक सल्‍ला या प्रात्‍यक्षिकातुन देण्‍यासाठी याचा उपयोग होईल.
- करार पध्‍दतीने फळे व भाजीपाला पिकवुन त्‍यापासुन मुल्‍यवर्धीत अन्‍नपदार्थ निर्मितीसाठी हा प्रकल्‍प या भागातील उद्योजकांसमोर व शेतक-यांसमोर मॉडेल ठरेल.
Export
of Fruit Jam Products developed under Experiential Learning Programme of
College of Food Technology, MKV, Parbhani
Marathwada
Krishi Vidyapeeth, Parbhani had launched Experiential Learning Programme (ELP) on
Fruit and Vegetable Processing in the year 2010 with full fledged facilities
with the financial assistance of Indian Council of Agricultural Research, New
Delhi for giving hands on experiences in it for B.Tech (Food Sci.) students.
MKV thought of expanding its services for entrepreneurship development by
encouraging Public-Private Partnership (PPP) Agreement.
Hon.
Chief Minister Mr. Pruthvirajji Chauvan was inaugurated this programme on 30th
May 2013 in presence of Agricultural Minister Hon Mr. Radhakrishna Vikhe Patil,
Hon. Vice-Chancellor Dr. K.P.Gore, Vice-President of the Maharashtra Council of
Agricultural Education and Research, Pune Hon Mr. Vijayraoji Kolte, Senior
Chief Secretary (Agriculture) Mr. Sudhirkumar Goel, Director General of MCEAR,
Pune Mr. M.H. Sawant, Vice Chancellor of other three state agricultural
universities of Maharashtra.
In
this venture, first lot of fruit jam product is developed within 25 days and
export on 22nd June 2013. The alumni of College of Food Technology
Mr. Mohmmad Gouse who have industrial working experience in the field of fruit
and vegetable processing come forward to take up this task in collaboration
with Marathwada Krishi Vidyapeeth, Parbhani under Public-Private Partnership
(PPP) programme. Initially Fruits jam are being produced on trial basis for sale
in and outside the country. Because of this programme, graduates and farmers
will get wide range of benefits. Due to this programme, students of food
technology will get multifacet professional knowledge and skills in the area of
fruit and vegetable processing technology and marketing. This programme further
can help for the growth of small industrialists in the field of food processing
in Marathwada region in particular, Public-Private Partnership (PPP) in
research and extension domains too. This PPP programme will encourage contract
and group farming as it requires lot of raw materials for production in this
region.
This
innovative venture was conceived by Hon. Vice-Chancellor Dr. K.P.Gore took
initiative for launching this type of innovative and multipurpose PPP programme
in the interest of food technology
students, farmers and small scale industrialists of Marathwada region.
His idea was implemented into action by group food technology specialists Dr.
P.N. Satwadar, Dr. V.N.Pawar, Prof. Dilip More, Prof. H.M.Sayyed, Prof.
R.B.Kshirsagar, Prof. K.S.Gade, Dr. Hemant Deshpande and Mr. Imran Hasmi under
the guidance of Dean and Director of Instruction Dr. V.S.Shinde, Director of
Research Dr. G.B.Khandagale and Director of Extension Education Dr. A.S.Dhavan.