वनामकृवित आंतरराष्‍ट्रीय परिसंवादाचे आयोजन

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी आणि इंडियन सोसायटी ऑफ  अ‍ॅग्रिकल्चरल इंजिनिअर्स, नवी दिल्ली यांच्या संयुक्त विद्यमाने “नेक्स्ट-जेन डिजिटल कृषीसाठी अभियांत्रिकी नवकल्पना” या विषयावर इंडियन सोसायटी ऑफ अ‍ॅग्रिकल्चरल इंजिनिअर्सची ५८ वे वार्षिक अधिवेशन आणि “कृषी परिवर्तनाकरिता इच्छुक युवकांसाठी कृषी अभियांत्रिकी शिक्षण” या विषयावर १२ ते १४ नोव्हेंबर २०२४ या कालावधीत आंतरराष्ट्रीय परिसंवादाचे आयोजन करण्यात आले असुन सदर परिसंवादात कृषी अभियांत्रिकीमधील नाविन्यपूर्ण उपाय आणि प्रगती यावर चर्चा करण्यासाठी देश-विदेशातील ५०० पेक्षा भारतीय कृषी अनुसंधान परिषदेचे अधिकारी व शास्त्रज्ञ, देशातील विविध राज्यातील  कृषि विद्यापीठांचे कुलगुरू, राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय संघटना उद्योगांचे प्रतिष्ठित प्रतिनिधी, धोरणकर्ते आणि शास्त्रज्ञ, उद्योजक, विविध विभागातील मान्यवर, संशोधक विद्यार्थी, कृषि अभियंता सहभागी होणार आहे. अमेरिका, जर्मनी, जपान, नेपाळ, श्रीलंका, मलेशिया इत्यादी देशातुन ७०० पेक्षा जास्त संशोधन सारांश प्राप्त झाले आहेत.

उदघाटन प्रसंगी भारतीय कृषि संशोधन परिषदेचे माजी महासंचालक पद्मभुषण डॉ आर एस परोडा, महासंचालक डॉ हिमांशु पाठक, आयआयडी कानपुर चे संचालक पद्मश्री डॉ. मनींद्र अग्रवाल, आयआयटी  खरगपुरचे संचालक डॉ. व्ही. के. तिवारी, नवी दिल्ली येथील भारतीय कृषि अभियंता संघटनेचे अध्यक्ष तथा उप महासंचालक कृषि अभियांत्रिकी डॉ. एस एन झा, अमेरिका येथे वास्तव्यास असलेले भारतीय कृषि अनुसंधान परिषदेचे माजी उप महासंचालक डॉ. गजेंद्र सिंह, कृषि परिषदेचे महासंचालक श्री रावसाहेब भागडे, पीडीकेव्ही अकोलाचे कुलगुरू डॉ शरद गडाख, एमपीकेव्ही राहुरीचे कुलगुरू डॉ प्रशांतकुमार पाटील, बीएसकेकेव्हीचे कुलगुरू डॉ संजय भावे, उदयपुर माजी कुलगुरू डॉ. एन. एस. राठोड, अमेरिकेतील परडु विद्यापीठाचे डॉ. किंग्स्ले, नेपाळ येथील डॉ. भिमप्रसाद श्रेष्ठा, आसीयन असोसिएशनचे डॉ.सय्यद इस्माइल, विद्यापीठाचे माजी कुलगुरू आदींना आमंत्रित करण्‍यात आले आहे. यावेळी कृषि व कृषि अभियांत्रिकी क्षेत्रातील योगदानाबाबत पद्मभुषण डॉ आर एस परोडा यांना आयएसएई मानद फेलाशीप २०२४ ने गौरविण्‍यात येणार आहे.

दिनांक १२ नोव्‍हेबर रोजी "कृषी परिवर्तनासाठी इच्छुक तरुणांकरिता कृषी अभियांत्रिकी शिक्षण" या विषयावर आयआयटी खरगपूर चे संचालक डॉ. व्ही. के. तिवारी, माजी कुलगुरू (उदयपुर) डॉ. एन. एस. राठोड, अमेरिकेतील परडू विद्यापीठाचे डॉ. किंग्स्ले, नेपाळ येथील शास्‍त्रज्ञ डॉ. भिमप्रसाद श्रेष्ठा, आसीअन असोसिएशानचे डॉ. सय्यद इस्माइल तसेच देश विदेशातील तज्ञ शास्त्रज्ञ विचार व्यक्त करणार असून दिनांक १४ नोव्हेबर रोजी "नेक्स्ट-जेन डिजिटल ॲग्रिकल्चर अभियांत्रिकी नवकल्पना"  या विषयावर आयआयडी खरगपूर येथील डॉ. मदन झा, लुधियाना येथील अधिष्‍ठाता डॉ. मनजित सिंग मार्गदर्शन करणार आहे. दिनांक १३ नोंव्‍हेबर रोजी चार विषयांतर्गत समांतर पाच  मौखीक व पाच पोस्टर सत्र याप्रमाणे एकूण २० मौखीक व २० पोस्टर सत्राचे नियोजन करण्‍यात आले आहे.

चार चर्चासत्रात पुढील विषयावर विचार मंथन होणार आहे.

पहिल्या सत्रात कृषी यांत्रिकीकरण आणि स्वयंचलन यात बियाणे ते बियाणे यांत्रिकीकरण, मशागत आणि ट्रॅक्शन यांत्रिकीकरण, लागवड,  पुनर्लावणी, वनस्पती संरक्षण, कापणी आणि मळणी यंत्रे, मेकॅट्रॉनिक्स, ड्रोन, अल आणि रोबोटिक्ससह सौर उर्जेवर चालणारी उपकरणे, एर्गोनॉमिक्स आणि मानवी सुरक्षा आदी विषयावर चर्चा होणार आहे.

दुस-या सत्रात अन्न प्रक्रिया अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान सत्रामध्‍ये काढणीनंतरचे अभियांत्रिकी आणि कृषी आणि फळ भाजीपाल पिकांची हाताळणी, अन्न प्रक्रिया आणि काढणी पश्‍चात तंत्रज्ञान, दुग्‍ध व्‍यवसाय, कुक्कुटपालन, मत्स्य व्यवसाय, पोषक व मूल्यवर्धित पदार्थ आदी विषयावर

तिस-या सत्रात जमीन आणि जल व्यवस्थापन तंत्रज्ञान / मृदा आणि जलसंधारण अभियांत्रिकी  यात माती आणि जल अभियांत्रिकी आणि ड्रेनेज सिस्टम्समधील भौगोलिक तंत्रज्ञान, भूजल वापर आणि इष्टतम वाढ, संवर्धन आणि पाणलोट व्यवस्थापनाद्वारे आधुनिक शेतीसाठी पाणी संवर्धन शेती, आधुनिक सिंचन व्यवस्थापन आणि शेतीला नवसंजीवनी देण्यासाठी नवकल्पना, कृत्रिम बुध्‍दीमत्‍ता, आयओटी, मशिन लर्गिन, यावर चर्चा होणार आहे. तसेच चौथ्‍या सत्रात हरित आणि पर्यायी ऊर्जा तंत्रज्ञान वरील कृषी-पीव्ही आणि सौर उर्जा तंत्रज्ञान, कृषी आणि उद्योगांमध्ये अक्षय ऊर्जा अनुप्रयोग बायोमास ऊर्जा, जैवइंधन उत्पादन तंत्रज्ञान, स्वच्छ ऊर्जा तंत्रज्ञान, कचरा / ऊर्जा संवर्धनातून ऊर्जा निर्मिती, पशु ऊर्जा यावर चर्चा होणार आहे.

कृषि अभियांत्रिकीच्या विद्यार्थ्यांसाठी नवीन शैक्षणिक प्रणाली यावर देशातील नामवंत शास्त्रज्ञ मार्गदर्शन करणार आहेत. याबरोबरच शेतकरी बांधवाकरिता स्वतंत्र चर्चा राहणार असुन आधुनिक तंत्रज्ञानाचे विविध दालने लावण्यात येणार असून विद्यार्थी व शेतकरी ह्यांना उपयुक्त ठरणार आहे. शाश्वत शेतीसाठी पुढील नियोजन आणि अंमलबजावणीसाठी अधिवेशनाची शिफारस राज्य आणि केंद्र सरकारला सादर केली जाणार आहे. परिसंवादात कृषी प्रदर्शन, विविध विषयावर आधारित सत्रांचे आयोजन करण्‍यात आले असुन आणि शेतकरी - शास्त्रज्ञ - विद्यार्थ्‍यां संवादाचे आयोजन करण्‍यात आले आहे. शाश्वत कृषी धोरणांसाठी अधिवेशनातील शिफारशी सरकारला सादर केल्या जातील. सदर परिसंवादासाठी विविध खते, बियाणे, ड्रोन, ट्रक्टर, मशिनरी, ठिबक, तुषार, अन्न प्रक्रिया, सौर, उत्पादन कंपनी तसेच शासकीय, निमशासकीय संस्था, शैक्षणिक संस्था यांचा सहभाग राहणार आहे.

            आधुनिक यांत्रिकीकरणावर उद्योग आधारित स्वतंत्र चर्चा राहणार असुन याबरोबरच कृषि क्षेत्रातील नामवंत उद्योगसमुहाचे उच्चपदस्थ अधिकारी या कार्यक्रमास उपस्थित राहून आधुनिक तंत्रज्ञानाचे सादरीकरण करणार आहेत. यात विशेषकरून महिंद्रा आणि महिंद्रा समूहाच्या शेती साहित्य विभागाचे अध्यक्ष डॉ. हेमंत सिक्का, अस्पीचे श्री जतीन पटेल, टॅफेचे समूहाचे श्री केशवन, नेटाफिम इरिगेशनचे श्री रणधीर चव्हाण, रेव्ह्यूलीस इरिगेशनचे श्रीमती संगीता लड्डा, महिको समूहाचे श्री राजेंद्र बारवाले  यांची प्रमुख उपस्थिती राहणार आहे.

सदर परिसंवादाचे थेट प्रक्षेपण  https://www.youtube.com/@VNMKV विद्यापीठ युटयुब चॅनेलवर करण्यात येणार आहे.

या अनुषंगाने विद्यापीठाचे माननीय कुलगुरु प्रा.(डॉ) इन्द्र मणि यांच्या अध्यक्षतेखाली दिनांक २९ ऑक्टोबर २०२४ रोजी सकाळी ११.०० वाजता पत्रकार परिषदेचे आयोजन करण्यात आले. या पत्रकार परिषदेस संचालक शिक्षण तथा आंतरराष्ट्रीय परिषदेचे संयोजक डॉ उदय खोडके, विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवार, संशोधन संचालक डॉ. खिजर बेग, कुलसचिव श्री संतोष वेणीकर, विद्यापीठ अभियंता इंजि. दीपक कशाळकर, सहाय्यक नियंत्रक वैशाली ताटपल्लेवार, संयोजन सचिव डॉ हरीश आवारी, मुख्य विस्तार शिक्षण अधिकारी डॉ. प्रशांत देशमुख, सह संयोजक डॉ. आर. टी रामटेके, संयोजन सह सचिव डॉ. एम. एस. पेंडके, डॉ. व्ही. के. इंगळे, तांत्रिक अधिकारी डॉ प्रवीण कापसे यांच्यासह जिल्ह्यातील सर्व दैनिके आणि साप्ताहिकांचे सन्मानीय संपादक/जिल्हा वार्ताहार आदींची उपस्थिती होती.

इंडियन सोसायटी ऑफ ॲग्रिकल्चरल इंजिनिअर्स (ISAE) ची थोडक्‍यात माहिती

इंडियन सोसायटी ऑफ ॲग्रिकल्चरल इंजिनिअर्स (ISAE) ची स्थापना 1960 मध्ये देशातील कृषी अभियंत्यांना एकाच व्यासपीठावर एकत्र करून व्यवसाय मजबूत करण्याच्या उद्देशाने करण्यात आली. सोसायटीने कृषी क्षेत्र आणि उद्योग यांच्यातील सुव्यवस्थित दुवे विकसित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. या सोसायटीचे राष्ट्रीय अध्यक्ष  नवी दिल्ली येथील भारतीय कृषी अनुसंधान परिषदेचे उप महासंचालक (कृषि अभियांत्रिकी) डॉ. शामनारायण झा हे असून सचिव भारतीय कृषी अनुसंधान संस्थेचे डॉ. प्रमोद साहू आणि उपाध्यक्ष देहाराडून येथील डॉ. अंबरीश कुमार आणि मुंबई येथील केंद्रीय कापूस संशोधन केंद्राचे डॉ. डी. एन. कदम हे आहेत.    

या सोसायटीच्या परभणी शाखेची स्थापना २००१ मध्ये झालेली असून वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. इन्द्र मणि हे आधारस्तंभ आहेत तर शिक्षण संचालक डॉ उदय खोडके हे अध्यक्ष आहेत. 

आंतरराष्ट्रीय परिषदेचे संयोजक विद्यापीठाचे संचालक शिक्षण डॉ उदय खोडके, संयोजन सचिव डॉ हरीश आवारी, सह संयोजक डॉ. आर. टी रामटेके आणि डॉ. आर जी. भाग्यवंत, संयोजन सह सचिव डॉ. एम. एस. पेंडके, डॉ. व्ही. के. इंगळे आणि डॉ. डी.डी. टेकाळे हे आहेत.

सामुदायिक विज्ञान महाविद्यालयाच्या विद्यार्थ्यांनी युवक महोत्सवात घडवले पंढरीच्या वारीचे दर्शन

 विद्यापीठाचे कुलगुरू माननीय डॉ इन्द्र मणि यांच्या हस्ते सहभागी विद्यार्थ्यांचा गौरव  

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ अंतर्गत कृषी महाविद्यालय लातूर, येथे पार पडलेल्या आंतर महाविद्यालयीन 'कलारंग’ युवक महोत्सव अतिशय जल्लोषात सादर झाला. या आंतरमहाविद्यालयीन युवक महोत्सवात, सामुदायिक विज्ञान महाविद्यालयाच्या विद्यार्थ्यांनी, लोककला सामुहिक नृत्य कलाप्रकारात सहभागी होऊन यशस्वी होण्याची परंपरा यंदाही कायम राखली. विद्यापीठाचे कुलगुरू माननीय डॉ इन्द्र मणि आणि शिक्षण संचालक डॉ. उदय खोडके यांनी पुष्पगुच्छ देवून सहभागी विद्यार्थ्यांचा गौरव केला.

या आंतरमहाविद्यालयीन युवक महोत्सवानिमित्त सहयोगी अधिष्ठाता डॉ. जया बंगाळे यांच्या मार्गदर्शनाखाली महाविद्यालयाच्या विद्यार्थ्यांनी ”महाराष्ट्राची लोकधारा” या संकल्पनेच्या आधारे लोककला समूह नृत्यासाठी ‘पंढरीची वारी’ या कल्पनेवर दिंडी अंतर्गत होणाऱ्या विविध पैंलूचे सादरीकरण केले. सदरील युवक महोत्सवात लोककला समूहनृत्य प्रकारामध्ये या महाविद्यालयाच्या संघाने द्वितीय क्रमांकाचे पारितोषिक पटकावले. यासाठी श्री पंकज खंदारे आणि श्री प्रवीण कसबे यांचे नृत्य दिग्दर्शक म्हणून मार्गदर्शन लाभले. या संघांला सुप्रसिद्ध मृदुंग वादक म्हणून श्री गणेश शिंदे यांच्या समवेत प्रा. गोविंद पवार अशा अष्टपैलू गायकाचे सहकार्य मिळाले. सांस्कृतिक समितीच्या प्रमुख व संघ व्यवस्थापक डॉ. नीता गायकवाड आणि डॉ. अश्विनी बिडवे यांनी यशस्वीपणे जबाबदारी पार पाडली. दरवर्षीप्रमाणे यंदाही ही बक्षिसाची परंपरा कायम राखल्याबद्दल सहयोगी अधिष्ठाता डॉ. जया बंगाळे तसेच डॉ. वीणा भालेराव, डॉ. शंकर पुरी आणि डॉ. विद्यानंद मनवर यांनी यशस्वी विद्यार्थ्यांचे अभिनंदन केले.

प्रायोगिक पूर्व प्राथमिक शाळेच्या विद्यार्थ्यांची पर्यावरण पूरक दिवाळी साजरी!

 

परभणी : वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठात असलेल्या सामुदायिक विज्ञान महाविद्यालयातील प्रायोगिक पूर्व प्राथमिक शाळेत विद्यार्थ्यासाठी पर्यावरण पूरक दिवाळी साजरी करण्यात आली.  या प्रसंगी विद्यार्थ्यांनी शाळेमध्ये दीपावली निमित्त ग्रीटिंग कार्ड बनवले. पूर्वीच्या काळी दिवाळीनिमित्त लहान मुले मातीचे किल्ले तयार करण्यात रममाण होत असत. परंतू सध्याच्या धकाधकीच्या जीवनात त्यांना अशा संधी मिळत नसल्याने, महाराष्ट्रातील परंपरा पुढील पिढयांपर्यंत पोहचवण्यासाठी शाळेमध्ये अप्रतिम अशी किल्याची सजावट करण्यात येऊन त्याबददल बालकांना माहिती देण्यात आली. तसेच पुर्वी दिपावलीनिमित्त  मुले घरकूल तयार करुन त्यात  खेळभांडी मांडून खेळत असत.  त्याप्रमाणे अशा खेळण्याचा आनंद बालकांना मिळावा या उददेशाने त्यांचे बाहूली घर  सजवण्यात आले. याप्रसंगी महाविद्यालयाच्या सहयोगी अधिष्ठाता व प्राचार्य तसेच प्रायोगिक पूर्व प्राथमिक शाळा प्रमुख समन्वयिका डॉ.जया बंगाळे यांनी शाळेतील सर्व विद्यार्थ्यांना दिवाळीच्या शुभेच्छा देऊन त्यांच्या या उपक्रमाचे कौतुक केले.  तसेच पर्यावरणाचे संरक्षण होण्यासाठी फटाके मुक्त दिवाळी साजरी करण्याचे आवाहन केले. या उपक्रमासाठी विद्यार्थ्यांनी व पालकांनी  बनवलेले विविध  आकर्षक आकाश कंदील,  तोरण, पणत्या  याचे अतिशय सुंदर  प्रदर्शन भरवण्यात आले. या उपक्रमामध्ये विद्यार्थी व पालकांनी दिलेल्या उत्स्फूर्त प्रतिसादाबद्दल  शाळेच्या वतीने सर्वांचे आभार व्यक्त केले.  या उपक्रमामध्ये    डॉ. नीता गायकवाड, प्रा.प्रियंका स्वामी  यांच्यासह शाळेतील सर्व शिक्षिका  आणि शिक्षिकेतर कर्मचारी व विद्यार्थी मोठया उत्साहाने सहभागी झाले.

शेतकरी सहभागातुन बीजोत्‍पादनावर वनामकृविचा भर...कुलगुरू मा. डॉ. इन्‍द्र मणि

विद्यापीठ विकसित नवीन वाणाचे बियाणे जास्‍तीत जास्‍त शेतकरी बांधवापर्यंत पोहचविण्‍याकरिता पुढाकार

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ विकसित पाच पिकांच्या वाणाचा नुकतेच भारताच्‍या राजपत्रात समावेश करण्‍यात आला असुन यामुळे सदर बियाणे मुख्‍य बीजोत्‍पादन साखळीमध्‍ये येण्‍याकरिता मदत होणार आहे. नवीन वाणांचे बियाणे शेतकरी बांधवापर्यंत पोहचण्‍याकरिता बराच वेळ लागतो, त्‍याकरिता शेतकरी सहभागातुन बीजोत्‍पादन कार्यक्रम विद्यापीठाच्‍या वतीने राबविण्‍यात येत आहे. याकरिता नुकतेच राजपत्रात समावेश झालेल्‍या हरभ-याचा परभणी चना – १६ (बीडीएनजी २०१८-१६) या वाणाच्‍या बियाणांची एक किलो वजनाची बॅग तयार करण्‍यात आली असुन दिनांक २५ ऑक्‍टोबर रोजी माननीय कुलगुरू डॉ इन्द्र मणि यांच्या हस्‍ते वितरित करण्‍यात आली. यावेळी संशोधन संचालक डॉ खिजर बेग, विस्‍तार शिक्षण संचालक डॉ भगवान आसेवार, डॉ डि के पाटील, डॉ स्मिता सोळंकी, डॉ एस पी मेहत्रे, डॉ किरण थोरात, डॉ अमोल मिसाळ, डॉ संतोष शिंदे आदींची प्रमुख उपस्थिती होती.

माननीय कुलगुरू डॉ इन्‍द्र मणि म्हणाले की, हरभऱ्याचा परभणी चना – १६ (बीडीएनजी २०१८-१६) हा वाण विद्यापीठ अंतर्गत असलेल्‍या बदनापुर येथील कृषि संशोधन केंद्राने विकसित केलेला असुन हा वाण महाराष्ट्र राज्यासाठी प्रसारीत करण्यासाठी मान्यता देण्यात आली आहे. हा वाण सरासरी पेक्षा अधिक उत्पादन देणारा वाण असून मशीनव्‍दारे काढणी करिता उपयुक्‍त आहे. बदलत्‍या हवामानास अनुकूल कमी कालावधीत अधिक उत्‍पादन देणारे आणि किड-रोगास प्रतिकारक वाण निर्मितीवर विद्यापीठाचा भर आहे. बीजोत्‍पादक शेतकरी बांधवानी विद्यापीठाच्‍या तज्ञांच्‍या मार्गदर्शनाखाली दर्जेदार बीजोत्‍पादन करावे असा सल्‍ला दिला.

संशोधन संचालक डॉ खिजर बेग म्‍हणाले की, हरभ-याचा नवीन वाण परभणी चना -१६ बियाण्‍याच्‍या किलो वजनाच्‍या ५०० बॅग शेतकरी व शेतकरी उत्‍पादक गटांना बीजोत्‍पादनाकरिता विक्री करण्‍यात आले आहे. तसेच विद्यापीठ प्रक्षेत्रावर ही बीजोत्‍पादन घेण्‍यात आले आहे. यामुळे पुढील वर्षी चांगले बीजोत्‍पादन होऊन अधिकाधिक शेतकरी बांधवांना लाभ होईल.

डॉ डि के पाटील यांनी सदर वाण ११० ते ११५ दिवसात परिपक्व होतो, याची दाणे टपोरे असुन  १००  दाण्याचे वजन २९  ग्रॅम भरते असे सांगितले. कार्यक्रमात १५ शेतकरी बांधवांना एक किलो वजनाची बॅगांचे माननीय कुलगुरू मा डॉ इन्‍द्र मणि यांच्‍या हस्‍ते करण्‍यात आले.

वेळीच करा शंखी गोगलगायीचे व्यवस्थापन..! वनामकृविच्‍या किटकशास्‍त्रज्ञांचे आवाहन

मराठवाड्यातील बऱ्याच भागात पाऊस पडल्यानंतर सुप्तावस्थेतील गोगलगायी बाहेर पडताना आढळून येत आहेत

या वर्षी मराठवाड्यातील बऱ्याच भागात परतीचा पाऊस पडल्यानंतर सुप्तावस्थेतील गोगलगायी बाहेर पडताना आढळून येत आहेत, त्यामुळे फळबाग, कापूस यासारख्या पिकामध्ये गोगलगायींचा प्रादुर्भाव वाढून मोठ्या प्रमाणात नुकसान होऊ शकते, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी या गोगलगायींना वेळीच लक्ष देऊन पुढील प्रमाणे सामुहिकरीत्या एकात्मिक उपाययोजना करणे गरजेचे आहे जेणेकरून पिकांचे होणारे नुकसान टाळता येईल, असे आवाहन वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठातील कृषि कीटकशास्‍त्रज्ञ डॉ पी आर झंवर, डॉ डी डी पटाईत, डॉ पी एस नेहरकर यांनी केले.

शंखी गोगलगायीचे एकात्मिक व्यवस्थापन

नियंत्रणात्मक  उपाययोजना

१. सायंकाळी किंवा सूर्योदयापूर्वी शेतातील गोगलगायी गोळा करून साबणाच्या अथवा मिठाच्या पाण्यात बुडवून माराव्यात किंवा शेतातून मोठ्या शंखी गोगलगायी जमा करून प्लास्टिकच्या पोत्यात भरून त्यात कोरडे मीठ अथवा चुना टाकून त्या पोत्याचे तोंड उघडे न ठेवता घट्ट बंद करावे, जेणेकरून त्यामधील गोगलगायी पोत्यातून बाहेर न जाता मिठाच्या किंवा चुन्याच्या संपर्कात येऊन आत मध्येच मरून जातील.

२. गोगलगायी जमा करताना अथवा हाताळणी करताना उघड्या हाताने न करता हातमोजे व तोंडावर मास्क घालूनच  करणे गरजेचे आहे.

३. शेतामध्ये किंवा बागेमध्ये ७ ते ८ मीटर अंतरावर विविध ठिकाणी वाळलेल्या गवताचे किंवा भाजीपाला पिकाच्या अवशेषाचे ढीग अथवा गोणपाट गुळाच्या पाण्यात ओले करून शेतात ठिकठिकाणी ठेवावेत. गोगलगायी त्या ठिकाणी आश्रयाला जातात. सूर्योदयानंतर त्याखाली गोळा झालेल्या गोगलगायी व त्यांची अंडी गोळा करून मिठाच्या पाण्यात टाकून नष्ट करावी.

४. गोगलगायींना आकर्षित करण्यासाठी शेतात ठिकठिकाणी गोणपाट ओले करून त्यावर पत्ताकोबी अथवा पपई ची पाने बारीक करून ठेवावीत, त्याला आकर्षित होऊन जमा झालेल्या गोगलगायींवर तंबाखूचा अर्क ५ लिटर (२५० ग्रॅम तंबाखू भुकटी ७.५ लिटर पाण्यात उकळून ५ लिटर तयार झालेले द्रावण) + कॉपर सल्फेट म्हणजेच मोरचूद द्रावण ५ लिटर (३०० ग्रॅम कॉपर सल्फेट ५ लिटर पाण्यात) असे एकूण १० लिटर द्रावण फवारावे, त्याच्या संपर्कात आल्याने गोगलगायी मरतात.

५. लहान शंखीच्या नियंत्रणासाठी १० टक्के मिठाची (१०० ग्रॅम प्रती १ लिटर पाणी) फवारणी फायदेशीर दिसून आली आहे. बोर्डो मिश्रण (१ किलो मोरचूद + १ किलो चुना १०० लिटर पाण्यात), कॉपर सल्फेट (३०० ग्रॅम  १० लिटर पाण्यात) किंवा कॉपर ऑक्सिक्लोराईड (२५ ग्रॅम १० लिटर पाण्यात) इत्यादीच्या फवारण्या गोगलगाय नियंत्रणासाठी नोंदणीकृत नाहीत, परंतु गोगलगाय नियंत्रणासाठी किंवा त्यांना परावृत करण्यासाठी फळबागेत काही प्रमाणात परिणामकारक आहेत.

६. गोगलगायीच्या नियंत्रणासाठी मेटाल्डिहाईड दाणेदार या गोगलगायनाशकाचा वापर करावा.

७. कापसासारख्या पिकामध्ये दाणेदार मेटाल्डिहाईड २ किलो प्रति एकरी या प्रमाणात शेतात पसरून द्यावे.

८. तर फळबागेमध्ये झाडाखाली दाणेदार मेटाल्डिहाईड प्रति झाड १०० ग्रॅम पसरून टाकावे.

९. शंखी गोगलगाय प्रामुख्याने पपईची रोपे व झेंडूच्या रोपांकडे आकर्षित होतात. म्हणून मेटाल्डिहाईडच्या गोळ्या पपईच्या पिवळ्या पानांजवळ ठेवतात. त्यामुळे त्या लवकर आकर्षित होऊन मोठ्या प्रमाणात मरतात. मेटाल्डिहाईड चा वापर, जास्त तापमान व कमी आर्द्रता असते अशावेळी जास्त प्रभावी दिसून येतो.

१०.मेटाल्डिहाईड ला पर्याय म्हणून आयर्न फॉस्फेटचा वापर २ किलो प्रती एकर या प्रमाणात अमिष म्हणून करता येतो. आयर्न फॉस्फेटचा वापर आर्द्रता जास्त असते अशावेळीही प्रभावी दिसून येतो. आयर्न फॉस्फेटच्या संपर्कात आल्यास गोगलगायी उपाशी राहून मरतात.

११.आयर्न फॉस्फेटचा वापर स्पिनोसॅड या कीटकनाशकासोबत (४ मिलि स्पिनोसॅड प्रती २ किलो आयर्न फॉस्फेट) केल्यास जास्ती परिणामकारक होतो. आयर्न फॉस्फेट पाळीव प्राणी व इतर प्राण्यांना सुरक्षित आहे.

 जर हे आमिष उपलब्ध न झाल्यास, पुढील प्रकारे आमिष तयार करून बागेमध्ये टाकून घ्यावे.

१२.दहा लिटर पाण्यामध्ये दोन किलो गूळ अधिक २५ ग्रॅम यीस्ट यांचे द्रावण तयार करावे. हे द्रावण ५० किलो गव्हाच्या अथवा भाताच्या कोंड्यात टाकून चांगले मिसळावे. १० ते १२ तास हे मिश्रण आंबविण्यासाठी ठेवावे. त्यानंतर त्यामध्ये थायामिथोक्झाम २५ टक्के ५० ग्रॅम चांगल्या प्रकारे मिसळावे. हे आमिष शेतामध्ये ढिगाच्या स्वरुपात किंवा बांधाच्या कडेने पट्टा स्वरुपात टाकावे.

१३. सदरील आमिषा पासून पाळीव प्राणी, लहान मुलांना दूर ठेवावे. वरील गोगलगायनाशक अथवा अमिषाचा वापर प्लॅस्टिक हातमोजे घालूनच काळजीपूर्वक करावा.

१४. या व्यतिरिक्त अंड्यांच्या टरफालाचा चुरा, कोरडी राख,तांब्याची पट्टी अथवा जाळी, बोरिक पावडर, यीस्ट पावडरचे द्रावण, साखरेचे द्रावण इ. चा वापर गोगलगायी व्यवस्थापनासाठी करता येतो.

अशाप्रकारे शंखी गोगलगायीचा प्रादुर्भाव ज्या भागात मोठ्या प्रमाणात दिसून येत असेल त्या भागातील शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन सामूहिकरित्या वरील प्रमाणे उपाय योजना सुरवातीपासूनच केल्यास गोगलगायीचे नियंत्रण अधिक प्रभावीपणे होते.

वनामकृविच्या विस्तार शिक्षण परिषदेची २७ वी बैठक यशस्वी संपन्न

 मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांना राष्ट्रीय पातळीवरील पुरस्कार मिळावा.... कुलगुरू मा. डॉ. इन्द्र मणि

माझा एक दिवस माझ्या बळीराजा सोबत हे विस्तार कार्याचे देशभरात उत्कृष्ट मॉडेल म्हणून सिद्ध होईल... सहसंचालक (विस्तार) मा. डॉ. आर. एन. पडारीया

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठातील विस्तार शिक्षण संचालनालयद्वारे विस्तार शिक्षण परिषदेची २७ वी बैठक दिनांक २३ ऑक्टोबर रोजी संपन्न झाली. बैठकीच्या अध्यक्षस्थानी कुलगुरू मा. डॉ. इन्द्र मणि हे होते. विशेष अतिथी म्हणून नवी दिल्ली येथील भारतीय कृषी अनुसंधान परिषदेच्या भारतीय कृषी संशोधन संस्थेचे सहसंचालक (विस्तार) मा. डॉ. आर. एन. पडारीया हे होते. बैठकीसाठी विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवार, संशोधन संचालक डॉ. खिजर बेग,  कुलसचिव श्री संतोष वेणीकर, विद्यापीठ अभियंता इंजि. दीपक कशाळकर, सहाय्यक नियंत्रक वैशाली ताटपल्लेवार, कृषि विभागाचे श्री रवी हरणे, विस्तार शिक्षण परिषदेचे सदस्य श्री जनार्दन आवरगंड, श्री भीमराव डोणगापूरे आदींची प्रमुख उपस्थिती होती.

अध्यक्षीय मार्गदर्शनात कुलगुरू माननीय डॉ. इन्द्र मणि यांनी त्यांच्या विस्तार कार्यातून “मेरा गाव मेरा गौरव’ द्वारे सहाशे गावात विशेष कार्य केल्याचे नमूद केले. या उपक्रमातून तेथील शेतकऱ्यांना एक सन्मान जनक उभारणी मिळाली. महाराष्ट्रातील शेतकरी एकजुटीने कार्य करून कामावर लक्ष केंद्रित करतो. महाराष्ट्राचा शेतकऱ्यांचा आदर्श व अनुकरण करण्याचे उत्तर प्रदेश येथील शेतकऱ्यांनीही इच्छा प्रकट केल्याचे त्यांनी नमूद केले. मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांना राष्ट्रीय पातळीवरील पुरस्कार मिळावा अशी ही आशा त्यांनी व्यक्त केली. कृषी क्षेत्रातील खाजगी किंवा शासकीय यंत्रणा यांचे सर्वांचे कार्य शेतकरी केंद्रित असावे. जीवन जगण्यासाठी हवा, पाणी आणि अन्न यांची मूलभूत गरज आहे. अन्न मिळण्यासाठी अन्नदाता म्हणजेच शेतकरी यांच्यावर अवलंबून राहावे लागते. शेतकरी हा सर्वात महत्त्वाचा घटक आहे. शेतकऱ्यांचा विकास त्यांचे उत्पादन विक्री व्यवस्थापनातून होतो. यासाठी शेतकऱ्यांप्रती आदर व्यक्त करून शेतकरी केंद्रित कार्य करावे. महाराष्ट्र पुरोगामी असून माजी मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या काळात चार विद्यापीठे झाली. आजही काही राज्यात एकच विद्यापीठ आहे म्हणूनच महाराष्ट्र महाग्रेप, महाअनार सारखे मोठे ग्रुप  उभारून देशपातळीवर आघाडी घेत आहे असे प्रतिपादन केले.

सहसंचालक (विस्तार) मा. डॉ. आर. एन. पडारीया बोलताना म्हणाले की, विस्तार कार्यात देशात प्रथम महाराष्ट्राचे शेती विकासाचे उदाहरण घेतले जाते. राष्ट्रीय पातळीवरील पुरस्कारासाठी देशभरातून प्राप्त पुरस्कारामध्ये देखील महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांचे प्रस्ताव अतिशय उच्च दर्जेचे असतात असे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांप्रती गौरव उद्गार काढले. कृषी क्षेत्रात कार्य करण्यासाठी मनुष्यबळांची कमी होत आहे यासाठी यांत्रिकीकरण, डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करावा. विस्तार कार्यात कोणत्याही विषयाचा शास्त्रज्ञ असो त्यांनी शेतकऱ्यांप्रती समर्पित भाव ठेवावा. विद्यापीठाचे माझा एक दिवस माझ्या बळीराजा सोबत हे विस्तार कार्याचे देशभरात अतिशय उत्कृष्ट मॉडेल म्हणून सिद्ध होईल असे नमूद केले. शेतकरी हा ज्ञानी असतो अनेकदा त्यालाच त्याची जाणीव नसते ही बाब उदाहरणासह स्पष्ट करून सामाजिक वैज्ञानिक प्रयोगशाळा स्थापन कराव्यात असे स्पष्ट केले. संशोधनांमध्ये शेतकऱ्यांचा सहभाग वाढवून त्यांच्यात संशोधन वृत्ती वाढवावी. महिला सशक्तिकरण होण्याच्या दृष्टीने स्वयंसहायता बचत गटाची स्थापना होते त्यास कार्यक्षम पद्धतीने पुढे घेऊन जाणे आवश्यक असल्याचे स्पष्ट केले. ग्रामीण युवकांना शेती व्यवसायाकडे वळवण्यासाठी ड्रोन सारख्या आधुनिक तंत्रज्ञानाचे प्रशिक्षण द्यावे आणि जास्तीत जास्त युवक शेतीशी जोडून शेती समृद्ध करावे. शेतीमाल विक्री व्यवस्थापनासाठी स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठा मिळवण्यासाठी संघटित होऊन कार्य करावे असे सुचित केले.

प्रस्ताविकात विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवार यांनी विद्यापीठाच्या विस्तार कार्याचा आढावा दिला. डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापरास प्राधान्य देऊन विद्यापीठ दैनंदिनी आणि दिनदर्शिका अध्यायावत करून वेळेच्या आत प्रकाशीत करण्यात येईल असे नमूद केले. विद्यापीठाचे तंत्रज्ञान जास्तीत जास्त समुदायापर्यंत पोहोचवण्याच्या दृष्टीने माझा एक दिवस माझा बळीराजा सोबत, ऑनलाइन शेतकरी शास्त्रज्ञ कृषी संवाद यासारखे अभिनव उपक्रम राबविण्यात येतील असे नमूद केले.

बैठकीमध्ये विस्तार शिक्षण संचालनालयाद्वारे २०२३-२४ या वर्षात राबविण्यात आलेल्या विविध विस्तार कार्याचा आणि मागील वर्षातील बैठकीच्या ठरावावर केलेली कार्यवाहीचा आहवाल मुख्य विस्तार शिक्षण अधिकारी डॉ. प्रशांत देशमुख सादर केला.

श्री जनार्दन आवरगंड यांनी स्वतःची पार्श्वभूमी सांगून घडवण्यासाठी कृषी विद्यापीठ, कृषी विज्ञान केंद्र आणि कृषी विभागाने केलेल्या सहकार्याचे आणि मार्गदर्शनाचे विवेचन केले. यातून विविध प्रक्रिया उद्योग उभारले तसेच शेती उत्पादन विक्री व्यवस्थापन स्वतः करता आले. याद्वारे त्यांना मोठा लाभ मिळत आहे. शेतकऱ्यांच्या खिशात अधिक पैसा मिळणे हाच खरा शेतकऱ्यांचा पुरस्कार असे त्यांनी स्पष्ट केले. विद्यापीठाच्या ऑनलाइन मिटिंगचा लाभ होत असून आपत्ती येण्यापूर्वीच माहिती मिळते तसेच अनेक शेती समस्या सोडवण्यासाठी ही मदत मिळते. शेतकऱ्यांप्रती असलेला कुलगुरू माननीय डॉ. इन्द्र मणि यांच्या भावनेचा आदर व्यक्त करून त्यांचे आभार मानले.

श्री भीमराव डोणगापूरे यांनी प्राथमिक शिक्षकाचा राजीनामा देऊन ठामपणे शेती व्यवसायात वळाल्याचे नमूद केले. २०१० पासून शेती उद्योगास सुरुवात केली, सुरुवातीस अपयश आले परंतु शेतीमध्ये नवनवीन प्रयोग करून यश मिळविले. विद्यापीठांनी त्यांना विस्तार शिक्षण परिषदेवर सदस्य म्हणून नेमले याचा लाभ अनेक शेतकऱ्यापर्यंत तंत्रज्ञान पोहोचविण्याकरता करणार असल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले.

बैठकीस विविध महाविद्यालयाचे सहयोगी अधिष्ठाता, विभाग प्रमुख, प्राध्यापक, विस्तार कृषि विद्यावेत्ता, शास्त्रज्ञ , कृषी विज्ञान केंद्राचे कार्यक्रम समन्वयक, विषय विशेषज्ञ अधिकारी आणि कर्मचारी बहुसंख्येने उपस्थित होते. सूत्रसंचालन मुख्य विस्तार शिक्षण अधिकारी डॉ. प्रशांत देशमुख यांनी केले तर आभार विस्तार कृषी विद्यावेत्ता प्रा. अरुण गुट्टे यांनी मानले.