वाणांचा प्रचार व प्रसार होवून शेतकऱ्यांची आर्थिक उन्नत्ती साधता येईल…कुलगुरू मा डॉ. इन्‍द्र मणि
केंद्रीय बियाणे अधिनियम, १९६६
नुसार भारत सरकारने केंद्रीय बियाणे समितीच्‍या शिफारसीनुसार वसंतराव नाईक
मराठवाडा कृषि विद्यापीठाच्या पाच पिकांच्‍या वाणाचा समावेश भारताच्‍या राजपत्रात
करण्यात आला. याबाबत दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी कृषि आणि
शेतकरी कल्‍याण मंत्रालयाने अधिसुचना प्रसिध्‍द केली असुन राजपत्राचा नोंदणीकृत
क्रमांक एसओ ४३८८ (अ) हा आहे. सदर
पाच वाणात विद्यापीठ विकसित हरभऱ्याचा परभणी चना –
१६ (बीडीएनजी २०१८-१६), सोयाबीनचा एमएयुएस-७३१, देशी कपासीचा पीए ८३३, अमेरिकन कपासीचा
एनएच ६७७ आणि तीळाचा टीएलटी-१० या वाणांचा समावेश आहे. देशाच्‍या
राजपत्रात वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाच्या पाच पिक वाणांचा समावेश केल्‍यामुळे या वाणांचा
प्रचार व प्रसार मोठया प्रमाणावर होण्‍यास मदत
होवून शेतकऱ्यांची आर्थिक उन्नत्ती साधता येईल असे विद्यापीठाचे कुलगुरू
मा डॉ. इन्‍द्र मणि म्‍हणाले, त्‍यांनी हे वाण
विकसित करण्‍यास योगदान देणारे मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ खिजर बेग,
डॉ. व्ही. एन. चिंचाने, डॉ डि. के. पाटील, डॉ एस. पी. मेहत्रे,
डॉ.व्ही. के. गीते, डॉ.मोहन धुप्पे आदीसह सर्व संबंधित शास्‍त्रज्ञांचे अभिनंदन
केले.
या वाणातील हरभरा, अमेरिकन कापूस आणि तीळाच्या
वाणास महाराष्ट्र राज्‍याकरिता लागवडीकरिता प्रसारण करण्‍याची मान्यता देण्यात
आली आहे, तर सोयाबीनच्या वाणास महाराष्ट्रातील मराठवाडा क्षेत्रासाठी लागवडीकरिता
मान्यता मिळाली आणि देशी कपासीचा वाणास दक्षिण भारतातील आंध्रप्रदेश, कर्नाटक,
आणि तामिळनाडू या राज्‍याकरिता लागवडीस मान्यता प्राप्‍त झाली. देशाच्‍या
राजपत्रात वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाच्या पाच पिक वाणांचा समावेशामुळे सदरील वाणांचे बीजोत्पादन हे मुख्य बीजोत्पादन साखळीमध्ये
घेता येणार असल्‍याची माहिती
संशोधन संचालक तथा मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ खिजर बेग यांनी दिली.
पाच वाणाची थोडक्‍यात
माहिती
हरभऱ्याचा परभणी चना – १६ (बीडीएनजी २०१८-१६)
वाण : हा वाण विद्यापीठ
अंतर्गत असलेल्‍या बदनापुर येथील कृषि संशोधन केंद्राने विकसित केलेला असुन हा वाण
महाराष्ट्र राज्यासाठी प्रसारीत करण्यासाठी मान्यता देण्यात आली आहे. या वाणापासून
सरासरी पेक्षा अधिक उत्पादन देणारा वाण असून ११० ते ११५ दिवसात परिपक्व होतो. मर
रोगास प्रतिबंधक असून दाणे टपोरे आहेत. १०० दाण्याचे वजन २९ ग्रॅम भरते या वाणावर किडींचा प्रादुर्भाव
तुल्यबळ वाणापेक्षा कमी होतो
सोयाबीनचा एमएयुएस-७३१ वाण: सोयाबीनचा हा वाण लवकर येणारा असून परिपक्वतेसाठी ९४ ते ९८ दिवस लागतात. या वाणाची पाने निमपसरी, गोलाकार व मोठी असतात, शेंगाचे प्रमाण अधिक व गुछ्या मध्ये शेंगा लागतात. तीन दाण्याच्या शेंगाचे अधिक प्रमाण. शेंगा फुटण्यास साठी पंधरा दिवस सहनशीलता आहे. कोरडवाहूसाठी अधिक उत्पादन देणारा, कीड व रोगास प्रतिकरक. १०० ग्राम दाण्याचे वजन १३ ते १५ ग्राम भरते. उत्पादकता २८ ते ३२ क्विंटल प्रती हेक्टरी एवढी आहे. तेलाचे प्रमाण २०.५ टक्के तर प्रथिनांचे प्रमाण ४०.५ टक्के आहे.
देशी कपासीचा पीए ८३३ वाण : हा वाण विद्यापीठाच्या अखिल भारतीय समन्वयित कापूस सुधार प्रकल्पामार्फत विकसित करण्यात आला. या वाणाची उत्पादकता १५ ते १६ क्विंटल प्रति हेक्टर असून रुईचा उतारा ३५ ते ३६ टक्के आहे. धाग्याची लांबी २८ ते २९ मिलिमीटर आहे. १५० ते १६० दिवस कालावधी लागत असून या वाणाची विशेष गुणधर्म म्हणजे सरळ धाग्याची लांबी व मजबुती, रस शोषक किडी, कडा करपा व दहिया रोगास सहनशील तसेच पाण्याच्या ताणास देखील सहनशील आहे.
अमेरिकन कपासीचा एनएच ६७७ वाण: हा अमेरिकन कापसाचा वाण असून या वाणाची उत्पादकता १४ ते १५ क्विंटल प्रती हेक्टर असून रुईचा उतार ३७ ते ३८ टक्के आहे. धाग्याची लांबी २५ ते २६ मिलिमीटर असून वाणाचा कालावधी १५५ ते १६० दिवसाचा आहे. पाण्याच्या तानास व रस शोषक किडीस सहनशील असून सधन पद्धतीने लागवडीस योग्य आहे.
तीळाचा टीएलटी-१० वाण : तिळाचा टीएलटी १० हा वाण विद्यापीठाच्या लातूर येथील गळीत धान्य संशोधन केंद्राद्वारे विकसित करण्यात आला. या वाणामध्ये तेलाचे उत्पादन सरस असून खरीप, रबी व उन्हाळी हंगामामध्ये लागवडीस योग्य आहे. संपूर्ण महाराष्ट्रासाठी लागवडीकरिता शिफारस करण्यात आलेली आहे. कालावधी ९० ते ९५ दिवसाची आहे. उत्पादन हेक्टरी ६ ते ७ क्विंटल येते. १००० बियाचे वजन ३.५ ते ४.० ग्राम भरते, तेलाचे प्रमाण ४५ ते ४७ टक्के आहे. सर्कोस्पोरा पानावरील ठिपके, अल्टरनेरिया व भुरी रोगास प्रतिबंधक याबरोबरच तुडतुडे, पाने गुंडाळणारी व बोंडे पोखरणारी आळी या किडीस सहनशील आहे.
अमेरिकन कापूस वाण - एनएच ६७७
