मराठवाडा विभागातील कृषि क्षेत्राच्या विशेष गरजा व लोकभावना
लक्षात घेवून परभणी येथे १८ मे १९७२ रोजी मराठवाडा कृषि विद्यापीठाची स्थापना
करण्यात आली. हरित क्रांतीचे प्रणेते स्व. वसंतराव नाईक यांच्या जन्मशताब्दी
वर्षानिमित्य त्यांच्या राज्यातील कृषि क्षेत्रातील अतुलनीय योगदानाबद्दल १
जुलै २०१३ रोजी विद्यापीठाच्या नामविस्तार वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ
असा करण्यात आला आहे.
शिक्षण – १९५६ साली परभणी येथे कृषि महाविद्यालयाच्या
स्थापनेने सुरवात होऊन आज विद्यापीठांतर्गत १२ घटक व ४३ संलग्न महाविद्यालये आहेत. तसेच ६ घटक व ५१ संलग्न कृषि तंत्र विद्यालये आहेत.
याद्वारे विद्यार्थ्यांना कृषि विषयक शिक्षण देण्यात येते. विद्यापीठामध्ये
कृषि, उद्यानविद्या, कृषि व्यवसाय
व्यवस्थापन, कृषि अभियांत्रीकी, गृहविज्ञान, अन्नतंत्रज्ञान यात दोन वर्षाचा
पदव्युत्तर तर आचार्य पदवी कार्यक्रम कृषि शाखेच्या नऊ विषयात, अन्नतंत्रज्ञान शाखेत पाच विषय, कृषि अभियांत्रिकी
शाखेतील चार विषयात व गृह विज्ञान शाखेत एका विषयात राबविण्यात येतो.
संशोधन – विद्यापीठात राज्य शासन अनुदानीत १७ संशोधन
योजना, २३ अखिल भारतीय समन्वयक संशोधन प्रकल्प कार्यरत
असुन आजपर्यंत १४८ विविध
पिकांचे वाण, ५३ कृषि औजारे व
यंत्रे विकसीत करुन १००४ तंत्रज्ञान शिफारसी
शेतक-यांसाठी प्रसारीत केल्या आहेत.
विस्तार शिक्षण - विद्यापीठाचे तंत्रज्ञान शेतकयांपर्यंत
पोहोचण्याचे कार्य विस्तार शिक्षण गट (१) , कृषि तंत्रज्ञान माहिती केंद्र (१), विभागीय कृषि विस्तार केंद्र (४) तसेच ४ घटक व ८
अशासकीय कृषि विज्ञान केंद्राद्वारे केल्या जाते. विद्यापीठाचे तंत्रज्ञान
शेतक-यांच्या शेतापर्यंत जलदगतीने व प्रभावीपणे पोहोचण्यासाठी तसेच शेतक-यांमध्ये
नवचैतन्य निर्माण करण्यासाठी ‘विद्यापीठ आपल्या दारी
तंत्रज्ञान शेतावरी’, 'उमेद', 'माझा
दिवस माझ्या बळीराजासाठी ' नाविन्यपुर्ण विस्तार शिक्षण उपक्रम राबविण्यात
येतात.
About VNMKV
Marathwada Krishi Vidyapeeth (An Agricultural University) was established on 18th May, 1972 with its head-quarter at Parbhani. On the occasion of Birth Centenary of Hon’ble Late Vasantrao Naik on 1st July 2013, the University was renamed ‘Vasantrao Naik Marathwada Krishi Vidyapeeth’ to pay homage to work done by him for the agricultural development in the State. He was Father of Green Revolution in the State.
The mandate of the University is to impart quality education in different branches of agriculture and allied sciences for advancement of learning, to conduct need based and innovative research and to undertake extension education programmes for overall development of students and farmers and their families of this region and the state in general.
The Jurisdiction of the University is spread over the eight districts of Marathwada region of Maharashtra, India viz., Aurangabad, Jalna, Osmanabad, Latur, Parbhani, Hingoli and Nanded.
Since inception, VNMKV has released 148 varieties / hybrids, 53 farm implements and 1004 research recommendations in Crop
Production and Protection Technologies, Natural Resource Management, Animal
Husbandry, Social Sciences, Food Technology, Agril. Engineering, Soil &
Water Conservation and Home Science. Some of the noteworthy varieties
developed and released by VNMKV are Parbhani Kranti in Okra, NHH 44, PA 255 in
cotton, Parbhani Shakti (PVK 1009), PVK 801, PVK 809, SPH 1567 in sorghum, BSMR 853, BSMR 736, BDN 708, BDN 711, BDN 716 in pigeonpea, MAUS 71, MAUS 81, MAUS 158, MAUS 162 and MAUS 612 in soybean.
Pratishthan, Sweet Tamarind (Ajanta) and Shiwai in tamarind, LSFH 35 in sunflower and
Prabhavati, Parag & Ambika in upland rice. VNMKV is the first university in the country
which evolved scented variety of rice i.e. Parag having characteristic of
Basmati through biotechnological tool. The India's first bio-fortified kharif sorghum variety Parbhani Shakti was released during 2017-18 which was developed through collaborative efforts between VNMKV and ICRISAT, Hyderabad.
