केव्हीकेंची विभागीय कार्यशाळा संपन्न

भा.कृ.अनु.प-अटारी पुणे आणि वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ, परभणी यांच्या संयुक्त विद्यमाने कृषि विज्ञान केंद्र, पैठण रोड, औरंगाबाद (छत्रपती संभाजीनगर) येथे दिनांक 28 ते 30 जुलै, 2023 दरम्यान महाराष्ट्र, गुजरात आणि गोवा राज्यातील सर्व कृषि विज्ञान केंद्रांची कार्यशाळा संपन्न झाली.

कार्यशाळेचा उदघाटन समारंभ दिनांक 28 जुलै 2023 रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठात पार पडला व त्यानंतर दिनांक 29 व 30 रोजीचा कार्यक्रम केव्हीके, पैठण रोड (छत्रपती संभाजीनगर) येथे पार पडला. उदघाटन सत्र, तांत्रिक सत्र आणि समारोप या मध्ये विविध मान्यवर उपस्थित होते. ज्यामध्ये भारतीय कृषि अनुसंधान परिषदेचे डीडीजी (कृषि विस्तार) डॉ.यु.एस.गौतम, एडिजी (कृषि विस्तार) डॉ.आर.रॉय बर्मन, भारतीय नियोजन आयोगाचे कृषि सल्लागार डॉ.व्ही.व्ही. सदामते, माजी डीडीजी (कृषि विस्तार) डॉ.पी.दास, डॉ.के.डी. कोकाटे, केंद्रीय कृषी विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ.अनुप मिश्रा, राहुरी कृषि विद्यपिठाचे कुलगुरू डॉ.शरद गडाख, नवसारी कृषि विद्यपीठाचे कुलगुरू डॉ.झेड पी पटेल, विविध कृषि विद्यापीठांचे संचालक विस्तार शिक्षण आणि महाराष्ट्र, गुजरात आणि गोवा राज्यातील ८२ कृषि विज्ञान केंद्रातील शास्त्रज्ञ सहभागी होते.

कार्यक्रमाच्या समारोप कार्यक्रमाच्या अध्यक्षस्थानी वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. इंद्र मणि हे होते तर आयसीएआर-सीआयएएच चे संचालक डॉ.जगदीश राणे, अटारी पुणेचे संचालक डॉ.एस.के.रॉय, माजी संचालक डॉ.लाखन सिंग, वनामकृवि, परभणीचे संचालक विस्तार शिक्षण डॉ.डी.बी.देवसरकर आदींची उपस्थिती होती. यावेळी मार्गदर्शन करताना डॉ.इंद्र मणि म्हणाले की,शेतकऱ्यांच्या शेतावर तंत्रज्ञानाचा प्रसार करण्यामध्ये केव्हीकेचे कार्य अत्यंत महत्वाचे आहे. केव्हीके हे एक प्रभावी माध्यम आहे आणि प्रत्येक विद्यापीठाने देखील केव्हीकेच्या सशक्तीकरण साठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. अशा केंद्रांची विभागीय कार्यशाळा आयोजित करण्याची संधी वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठास प्राप्त होणे ही अभिमानाची बाब आहे.  कृषि विद्यापीठ देखील शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी विविध उपक्रम राबवत आहे. विद्यापीठातील प्रत्येकाने अत्यंत जबाबदारीने तंत्रज्ञानाचा प्रसार करण्यात आपला हातभार लावणे आवश्यक आहे. तसेच या कार्यशाळेमध्ये देण्यात आलेल्या सादरीकरणातून उत्कृष्ट शिफारशी देण्यात याव्यात आणि त्यांची अंमलबजावणी प्रत्येक केव्हीकेंनी करावी.

यावेळी डॉ.राणे म्हणाले की, केव्हीके सोबत काम करणे हा अत्यंत चांगला अनुभव आहे. तंत्रज्ञानाचा प्रसार करण्यासाठी केव्हीके द्वारे प्रभावी अंमलबजावणी करून घ्यावी. डॉ.लाखन सिंग म्हणाले की, केव्हीके द्वारे राबवण्यात येणारे तंत्रज्ञान हे शास्त्रीय माहितीवर आधारित व अत्यंत शाश्वत असणे आवश्यक आहे. आणि यासाठी प्रत्येक केव्हीकेनी काळजी घेणे आवश्यक आहे. डॉ.रॉय यांनी तीन दिवसीय कार्यशाळेत करण्यात आलेल्या सादरीकरण बद्दल माहिती दिली. तसेच अटारी पुणे अंतर्गत असलेल्या केव्हीकेच्या विविध कार्याबद्दल माहिती दिली. तसेच केव्हीकेंना अटारी द्वारे पूर्णपणे सहकार्य राहील त्यामुळे सर्वांनी प्रभावीपणे कार्य करावे.

कार्यशाळेत जानेवारी ते डिसेंबर 2022 दरम्यान केव्हीके द्वारे करण्यात आलेल्या कार्याचा प्रगती अहवालांचे सादरीकरण करण्यात आले. आणि मान्यवरांनी केव्हीकेच्या पुढील कामासाठी आवश्यक सूचना दिल्या. तसेच यावेळी विविध शास्त्रज्ञांनी विविध विषयांवर तांत्रिक मार्गदर्शन केले. सदरील कार्यक्रमात विविध केव्हिके द्वारे करण्यात आलेल्या सादरीकरणाच्या शेवटी झालेल्या चर्चेत एक मतांनी ठरले की कृषी विज्ञान केंद्रानी त्यांना ठरवुन दिलेल्या काम करत असताना शेतकऱ्यांचे आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अवलंब करत असताना येत असलेल्या अडचणी चा विचार करावा आणि सदरील बाबी लिखित स्वरूपात संशोधन संस्थांना शिफारसी करायला हवे. शिवाय, तंत्रज्ञानाचा अवलंब केल्यास जीवनमान उंचावण्यासाठी होत असलेला परिणाम बाबत सुद्धा केव्हिके नी जागरूक असणे आवश्यक आहे. तसेच केव्हीकेचे कार्य हे सर्व शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्वाचे असून त्याचा सर्वच केव्हीकेनी प्रभावीपणे प्रसार करावा. यासाठी केव्हीकेनी संपूर्ण जिल्हा व जिल्ह्यातील प्रत्येक गावात संलग्न होते आवश्यक आहे. तसेच प्रत्येक केव्हीकेनी स्वतःचा निधी उभा करणे आवश्यक आहे तसेच जिल्ह्यातील संलग्नित विभागांसोबत प्रभावीपणे काम करावे. केव्हीके अविरतपणे कार्य करत असते आणि प्रत्येक केव्हीकेंनी त्यांच्या सर्व कामांचा दस्तावेज तयार करणे आवश्यक आहे. केव्हीकेद्वारे प्रसारित करण्यात आलेल्या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात येतो व मोठ्या प्रमाणात फायदा होतो अशा शेतकऱ्यांची माहिती जास्तीत जास्तीत शेतकऱ्यांच्या पर्यंत पोहचवणे आवश्यक आहे यामुळे कृषि विस्तारात मोठ्या प्रमाणात हातभार लागणार आहे. प्रत्येक केव्हीकेने राज्यातील आदिवासी बहुल क्षेत्रासाठी विशेष मोहिमेची सुरुवात करून या विशेष मोहिमेचा प्रसार प्रभावीपणे करावा व त्यांच्या विकासासाठी प्रयत्न करावेत. तसेच प्रत्येक केव्हीकेने माहितीचा प्रसार जास्तीत जास्त करण्यासाठी समाज माध्यमांचा प्रभावीपणे वापर करावा. तसेच केव्हीकेच्या प्रक्षेत्र हे मॉडेल पद्धतीने विकसित करावेत. तसेच महाराष्ट्र, गुजरात व गोवा राज्यातील कृषि विद्यापीठे, आयसीएआर आणि अटारी यांनी परस्पर समन्वयाने केव्हीकेंना अधिक सबळ आणि प्रभावीपणे कार्य करण्यासाठी प्रोत्साहित करावे. त्याकरिता पदभरती व गरजेच्या सुविधा पुरवणे आवश्यक आहे.

Sixth Annual Zonal Workshop of KVKs of ATARI Zone-VIII, Pune organized at KVK, Aurangabad-1

 Sixth Annual Zonal workshop of KVKs under ATARI, Pune was organized at KVK, Aurangabad-1. This workshop was co-organized by ICAR-ATARI, Pune and VNMKV, Parbhani during 28-30 July, 2023. Total 82 KVKs from Maharashtra, Gujarat and Goa were participated in this three days workshop and presented their annual progress reports of 2022.

 The inauguration of this workshop was done by Dr.Indra Mani, VC, VNMKV, Parbhani on 28th, July, 2023 at CFC Auditorium of Dr.BAMU, Aurangabad in presence of virtual participation of Dr.U.S.Guatam, DDG (Agril.Extension), ICAR, New Delhi. In this inauguration programme Dr.R.Roy Burman, ADG (Agril. Extension), ICAR, New Delhi, Dr.V.V. Sadamate, Former Advisor (Agriculture), Planning Commission, Govt of India, Dr.P.Das, Former DDG (Agril.Extension), ICAR, New Delhi, Dr.Z.P.Patel, VC, NAU, Navsari, Dr.Sharad Gadakh, VC,Dr.PDKV, Akola, Dr.S.K.Roy, Director, ATARI, Pune, Dr.D.B.Deosarakar, DEE, VNMKV, Parbhani, DEEs from various agricultural universities in Maharashtra and Gujarat along with other scientists from various institutes were participated and guided the workshop. While on the second days technical session and the plenary session of this workshop on 29th July and 30th July all above dignitaries along with Dr.Anupam Mishra, VC, CAU, Imphal, Dr.K.D.Kokate, Former DDG (Agricultural Extesnion), ICAR, New Delhi, Dr.Jagdish Rane, Director, ICAR-CIAH, Bikaner, Dr.Prabhu Kumar, Dr.Lakhan Singh, Former Directors of ICAR-ATARI, Pune were participated and guided the workshop.

 During his virtual inaugural speech Dr.Gautam highlighted the importance of KVK in the agriculture system and stressed on modification in the working and facilities of the KVK. He said that, today there are 733 KVKs working very effectively in India and establishment of new 100 KVKs has been proposed in upcoming year. On this fact we can guess the importance of KVK for transfer of technology among the farmers. Along with this he stressed on filling vacant posts in the KVKs which boosts the progress of every KVK in the country. KVKs should plan there action plan after critical study of urban and rural situations in their jurisdiction. Also need to prepare special plan for the remote and tribal area development. He stressed on overall and ideal growth of every KVK for development of farmers in the country.

 Dr.Indra Mani said that, organizing zonal workshop of all KVKs in the Maharashtra, Gujarat and Goa in collaboration with ICAR-ATARi, Pune is great honor for VNMKV,Parbhani and our university always ready to take opportunities like this in future also. He said that, if we want to have overall development of farmers then each and every official in the SAUs needs to participate in the extension work. He highlighted on innovative programme- ‘Majha Ek Diwas Majhya Balirajasathi’ started by VNMKV, Parbhani. In this progamme every Scientist and other official in this university spares one day on the field of farmer in every month which helps to transfer of technology among farmers and to collect feedbacks from the farmers. He congratulates all KVKs for their excellent work and also told to make necessary modifications in the KVK for providing maximum facilities for the betterment of farmers. He also highlighted various activities started by VNMKV,Parbhani for farmers.

Dr.Sharad Gadakh said that, each and every KVK must to develop at least on model village and then need focus on horizontal spread of agricultural technologies. This will helps in transfer of scientific information among farmers more effectively. He also stressed on need of effective use of mass media for transfer of technology among the farmers.

 Dr.Z.P.Patel stressed on post-harvest management and value addition technologies should be provided to the rural women which help in development of various small enterprises in the village level. This will helps in economical and overall development of farmers. He also suggested that, every SAUs need to motivate scientists in the field of research, extension and education every year by providing some awards or appreciation for their work which also help in increase in efficiency and quality of their work.

 Dr.S.K.Roy highlighted on various ongoing extension activities at various KVKs under ICAR- ATARI, Pune and said that ATARI, Pune is always there to provide all types of requirement and facilities to each and every KVKs of Maharashtra, Gujarat and Goa. He also thanks VC, VNMKV, Parbhani for organizing this wonderful workshop and stressed on that, every suggestions and recommendations coming out from this workshop will be implemented in the KVKs.

 Dr.Jagdish Rane, Dr. Lakhan Singh also guided the workshop and stressed on importance of KVKs system and also said that it has been always an wonderful experience to working with the KVVs and also looking forward to work with KVKs in future also.

 Dr.D.B.Deosarkar highlighted the work of KVKs under VNMKV, Parbhani and also given the information on future work plan of these KVKs. He expressed his thanks to ICAR-ATARI, Pune and all dignitaries for participation in this workshop on behalf of VNMKV, Parbhani.

 Expert lectures were also delivered on various topics by Dr.P.Das, Dr.V.V.Sadamate, Dr.Prabhukumar, Dr.D.K.Patil, Dr.K.T.Jadhav and Dr.S.B.Pawar during this workshop.

 In this workshop total 82 KVKs were presented their annual progress report of 2022 in six technical sessions under chairmanship of various eminent scientists in the field of agriculture. Out of this 12 KVKs were awarded with Best Presentation Award.