वनामकृविचे शिक्षण संचालक डॉ. उदय खोडके यांना सेवानिवृत्ती निमित्त निरोप

 वैयक्तिक आणि व्यावसायिक आयुष्यात संतुलन ठेवून डॉ. उदय खोडके यांनी विद्यापीठाचे  प्रभावी कार्य केले... कुलगुरू मा. डॉ. इन्द्र मणि

वसंतराव नाईक मराठावाडा कृषि विद्यापीठाचे शिक्षण संचालक डॉ. उदय खोडके हे नियत वयोमानानुसार रोजी निवृत्त झाले. यानिमित्त त्यांना विद्यापीठाच्या वतीने दिनांक ३० नोव्हेंबर रोजी सेवानिवृत्ती निमित्त निरोप देण्यात आला. निरोप समारंभाच्या अध्यक्षस्थानी विद्यापीठाचे कुलगुरू माननीय डॉ. इन्द्र मणि हे होते. व्यासपीठावर संशोधन संचालक डॉ. खिजर बेग, विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान आसेवार, कुलसचिव श्री. संतोष वेणीकर, माजी शिक्षण संचालक डॉ. विलास पाटील, विभाग प्रमुख डॉ. स्मिता खोडके, सत्कारमूर्तींचे बंधू डॉ. प्रकाश खोडके आदींची उपस्थिती होती.

अध्यक्षीय भाषणात बोलताना कुलगुरू माननीय डॉ. इन्द्र मणि म्हणाले की, कोणत्याही कार्यामध्ये आपले अस्तित्व महत्त्वाचे आहे हे सिद्ध झाले पाहिजे. वैयक्तिक आणि व्यावसायिक आयुष्यात संतुलन ठेवून प्रसन्नचितांनी विद्यापीठाचे  प्रभावी कार्य करून डॉ उदय खोडके यांनी ते सिद्ध केले, ही कौतुकाची बाब आहे. त्यांचे आरोग्यमान उत्कृष्ठ असून त्यांच्याकडे संपूर्ण चांगले गुण आहेत. हे सर्व गुण नवीन पिढीने अंगीकारावेत. शासकीय सेवेत प्रत्येकाची रुजू आणि निवृत्तीची तारीख ही ठरलेली असते, परंतु या काळात केलेले कार्य आणि यातून आपल्या संस्थेला आपण काय दिले, यावर आपले जीवनमान कसे आहे हे कळते. यादृष्टीने डॉ. खोडके यांचे व्यक्तिमत्व प्रभावी आहे. निवृत्तीनंतर मोठ्या संधी आहेत, त्या मिळवाव्यात, लिखाणावर भर द्यावा. मराठवाड्याचे शेतकऱ्यांसाठी कार्य करावे. आरोग्याची ही काळजी करावी. हसतमुख व्यक्तिमत्व सर्वांना आवडते म्हणून हसतमुख राहावे, जास्त अपेक्षा ठेवू नयेत असाही सल्ला दिला. या निमित्ताने विद्यापीठातील सर्व अधिकारी व कर्मचारी यांनी आपल्या परिश्रमाने व कर्तव्याने विद्यापीठास उच्च शिखरावर घेऊन जाऊ असे आश्वासन म्हणजेच  डॉ खोडके यांचे प्रति आभार व्यक्त होईल. यावेळी कुलगुरू माननीय डॉ. इन्द्र मणि यांनी  स्पष्ट केले की, सर्वांनी खुश राहून तणावमुक्त आयुष्यमान जगावे. सर्वानी आपल्या कार्याची दिशा आणि कार्यपद्धती योग्य ठेवून कार्य करावे. यश नक्कीच मिळेल, आपल्या भाग्यावर विश्वास ठेवावा. ज्यांचे कार्य चांगले त्यांचे भाग्य उजळते आणि सर्व ठीक होईल यावर विश्वास ठेवावा, असे प्रतिपादन केले.

सत्कारमूर्ती शिक्षण संचालक डॉ. उदय खोडके यांनी त्यांच्या ३७ वर्षाच्या कार्यकाळातील आठवणींना उजाळा मिळाल्याचे मत व्यक्त केले. सर्वांनी दिलेले प्रेम याबद्दल तसेच विद्यापीठाद्वारे मिळालेल्या संधीबद्दल आणि विद्यापीठ प्रशासनाबद्दल कृतघ्नता व्यक्त केली. नवीन शैक्षणिक धोरण आणि सहाव्या अधिष्ठाता समितीच्या शिफारशी लागू करण्यासाठी माननीय कुलगुरू डॉ. इन्द्र मणि यांच्या नेतृत्वाखाली पुढाकार घेऊन प्रथमतः लागू करण्याचे भाग्य अधिष्ठाता म्हणून मला लाभले. यापूर्वीही माझ्या कार्याची विद्यापीठ प्रशासनाद्वारे दखल घेऊन संशोधना तसेच शैक्षणिक कार्यामध्ये कार्य करण्याचे शिफारस केली जात असे. विद्यापीठाच्या दृष्टीने नवीन पिढी घडवण्यासाठी त्यांच्यात प्रभावी नेतृत्व गुण वृद्धिंगत करणे महत्त्वाचे आहे. त्यांनी निवृत्तीनंतरच्या इच्छा प्रकट केल्या आणि विद्यापीठ यशो शिखरावर पोहोचावे यासाठी शुभेच्छा दिल्या

डॉ. स्मिता खोडके यांनी बोलताना मिश्र स्वरूपाचे अनुभव असल्याचे मत व्यक्त केले. डॉ. खोडके यांच्या वाटचालीची मी खरी साक्षीदार आहे. ते सर्व कार्यासाठी सक्षम असायचे आणि त्या कार्यात कस लावून कार्य करायचे व यशस्वी व्हायचे. यात त्यांच्या सहयोगींचे साथ लाभत असे . ते नोकरीसह कौटुंबिक स्तरावर देखील यशस्वी आहेत असे नमूद केले.

संशोधन संचालक डॉ. खिजर बेग यांनी डॉ खोडके हे सर्वाप्रती आदरयुक्त बोलत असत, त्यांच्यात जिद्द, मेहनत आणि चिकाटी हे सर्व गुण आहेत. ते आपण अंगी करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे असे नमूद केले. विस्तार शिक्षण संचालक डॉ. भगवान  आसेवार यांनी त्यांच्यासोबत कार्य करताना आलेले अनुभव विशद केले. माजी शिक्षण संचालक डॉ. विलास पाटील यांनी त्यांच्यातील विशेष असलेले गुणांचे वर्णन केले.

कुलसचिव श्री संतोष वेणीकर म्हणाले की, डॉ. उदय खोडके हे शिस्तप्रिय अधिकारी आहेत. त्यांच्यासोबत कार्य करण्याची भाग्य लाभले, त्यांनी अभियंत्यांची आंतरराष्ट्रीय परिषद तसेच विद्यापीठाचे अधिस्वीकृती समितीची भेट यशस्वीरित्या पार पाडली याबद्दल कौतुक वाटते. त्यांचे कर्तव्यदक्ष  व्यक्तिमत्व आहे. याप्रसंगी त्यांनी विभाग वार समिती नेमून विद्यापीठ पहिल्या दहा मध्ये आणण्यासाठी या समितीने कार्य करावे आणि या सर्व समितीचे मुख्य म्हणून निवृत्तीनंतरही डॉ. खोडके सर असावेत अशी अपेक्षा व्यक्त केली.

डॉ. हरीश आवारी यांनी खोडके सर एक ग्रामीण भागातील असल्यामुळे शेतकरी समोर ठेवून त्यांनी कार्य केले. त्यांच्यामध्ये सेवाभाव आणि कर्तव्यभाव जास्त आहे. त्यांचे अभियांत्रिकी क्षेत्रात अतुलनीय असे कार्य आहे असे नमूद केले. त्यांचे विद्यार्थी डॉ. अनिकेत वाईकर यांनी त्यांना आचार्य पदवी घेत असताना दिलेल्या मार्गदर्शनाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करून अनुभव कथन केले

कार्यक्रमात डॉ. उदय खोडके यांचा जीवन परिचय विभाग प्रमुख डॉ. सचिन मोरे यांनी मांडला. सूत्रसंचालन डॉ. वीणा भालेराव यांनी केले तर आभार डॉ. गणपत कोटे यांनी मानले. कार्यक्रमास सर्व महाविद्यालयाचे सहयोगी अधिष्ठाता, विभाग प्रमुख, प्राध्यापक अधिकारी, कर्मचारी आणि विद्यार्थी बहुसंख्येने उपस्थित होते. 

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ आणि प्रियदर्शनी महिला तंत्र शिक्षण मंडळ यांच्यात सामंजस्य करार

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ (VNMKV), परभणी आणि प्रियदर्शनी महिला तंत्र शिक्षण मंडळ (PMTSM), श्रीरामपूर यांच्यात कौशल्य विकासाच्या विविध योजनांच्या मार्गदर्शनासाठी आणि समन्वयासाठी कुलगुरू मा. डॉ इन्द्र मणि यांच्या अध्यक्षतेखाली आणि कौशल विकास रोजगार उद्योजकतच्या छत्रपती संभाजीनगर येथील उपायुक्त श्रीमती विद्या शितोळे यांच्या समन्वयाने दिनांक २९ नोव्हेंबर रोजी सामंजस्य करार करण्यात आला.

या सामंजस्य कराराच्या माध्यमातून पंतप्रधान कौशल्य विकास योजना 4.0 (PMKVY 4.0) अंतर्गत कौशल्य आधारित प्रशिक्षण, मूल्यमापन आणि प्रमाणन या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित केले जाईल. या उपक्रमाचा उद्देश युवकांना कौशल्य विकासाच्या माध्यमातून रोजगाराच्या आणि उद्योजकते बाबत कृषीशी संबंधित निवडक विषयात शिक्षण देवून सक्षमीकरण करणे आहे.

करारावर वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाच्या वतीने विस्तार शिक्षण संचालक  डॉ. भगवान विठ्ठलराव असेवार यांनी स्वाक्षरी केली, तर प्रियदर्शनी महिला तंत्र शिक्षण मंडळाच्या वतीने अध्यक्ष श्री. नंदकुमार रामनाथ धनवटे यांनी सह्या केल्या.

प्रियदर्शनी महिला तंत्र शिक्षण मंडळ, श्रीरामपूर (जि. अहिल्यानगर) यांच्या प्रयत्नांतून आणि कृषी विद्यापीठाच्या पाठिंब्यामुळे विद्यार्थ्यासाठी कौशल्य विकासाच्या नवीन संधी उपलब्ध होतील. सदर सामंजस्य करारामुळे दोन्ही संस्थांनी एकत्र येऊन कौशल्य विकासाच्या क्षेत्रात नाविन्य उपक्रम राबविले जाणार असून विद्यार्थी आणि युवकांचे सक्षमीकरण साध्य करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे.

यावेळी विद्यापीठाचे संशोधन संचालक डॉ खिजर बेग, कुलसचिव श्री. संतोष वेणीकर, मुख्य विस्तार शिक्षण अधिकारी डॉ. प्रशांत देशमुख, डॉ मदन पेंडके,  संस्थेचे सचिव श्री प्रफुल्ल वासवे , परभणी येथील कौशल विकास रोजगार उद्योजकतचे सहाय्यक आयुक्त श्री. पी. एस.खंदारे आणि  परभणी जिल्ह्याचे कौशल्य विकास समन्वयक श्री दीक्षित आदी उपस्थित होते.

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठात पशुसंवर्धन यांत्रिकीकरण प्रकल्पाला मान्यवरांची भेट

 

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठातील अखिल भारतीय समन्वयक संशोधन प्रकल्प - पशुसंवर्धन यांत्रिकीकरण या योजनेस नुकतीच भोपाळ येथील केंद्रीय कृषी अभियांत्रिकी संस्थाचे  संचालक डॉ. मेहता आणि प्रकल्प समन्वयक डॉ. एस. पी. सिंह, कृषी अवजारे व यंत्र प्रकल्प समन्वयक डॉ. के. एन. अग्रवाल तसेच भारतीय कृषी अनुसंधान परिषद, नवी दिल्लीचे सहाय्यक महासंचालक डॉ. के. सिंह आदी मान्यवरांनी भेट दिली.

सदर भेटीदरम्यान, सहाय्यक महासंचालक डॉ. के. सिंह व इतर मान्यवरांनी प्रकल्पामध्ये विकसित करण्यात आलेल्या अवजारे व यंत्रांची सविस्तर माहिती घेतली. अखिल भारतीय समन्वयक संशोधन प्रकल्प - पशुसंवर्धन यांत्रिकीकरण या योजनेतील शास्त्रज्ञांनी प्रात्यक्षिके सादर करत या यंत्रसामग्रीची उपयुक्तता समजावून सांगितली. यावेळी बैलांना स्वच्छ करण्यासाठी विकसित केलेली ब्रश यंत्रणा, बैल धुण्यासाठी तयार केलेली यंत्रणा, तसेच आरामदायी गोठ्यांच्या नव्या तंत्रज्ञानाचा सविस्तर आढावा घेत मान्यवरांनी समाधान व्यक्त केले.

या प्रसंगी संशोधन अभियंता डॉ. दयानंद टेकाळे, पशु शास्त्रज्ञ डॉ. संदेश देशमुख, तसेच इंजि. अजय वाघमारे व दीपक यंदे यांचीही उपस्थिती होती. मान्यवरांच्या या भेटीने प्रकल्पातील संशोधनाला प्रेरणा मिळाली असून यामुळे पशुसंवर्धन क्षेत्रातील यांत्रिकीकरणाला चालना मिळेल, अशी अपेक्षा व्यक्त करण्यात येत आहे.

वनामकृवि द्वारा पीबीएनएस २२१ आणि पीबीएनएस २२२ या उच्च तेल उत्पादन देणाऱ्या दोन नवीन करडई वाणांची प्रसारीत करण्यासाठी शिफारस

कुलगुरू मा डॉ. इन्द्र मणि यांनी केले शास्त्रज्ञांचे अभिनंदन

पीबीएनएस २२१

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठातील अखिल भारतीय समन्वित संशोधन प्रकल्प  करडई विभागाने करडई संशोधनामध्ये महत्त्वपूर्ण यश संपादन केले आहे. पर्जन्याधारित शेतीसाठी उच्च उत्पादनक्षम, तेलयुक्त आणि तांत्रिकदृष्ट्या सुधारित करडई वाणांची निर्मिती करण्यावर केंद्राने भर दिला आहे. या संशोधनामधून शारदा, पीबीएनएस १२ (परभणी कुसुम), पीबीएनएस ४० (सेमी स्पायनी), पीबीएनएस ८६ (पूर्णा), पीबीएनएस १८४ आणि पीबीएनएस १५४ (परभणी सुवर्णा) यासारखे वाण मोठ्या प्रमाणावर लोकप्रिय झाले आहेत. महाराष्ट्रातील मराठवाडा भागातील करडई लागवडीच्या ९० टक्के क्षेत्रावर हे वाण घेतले जात आहेत.

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाने करडईचे नवीन पीबीएनएस २२१ आणि पीबीएनएस २२२ वाण नुकतेच विकसित केले आहेत. या वाणाची दिनांक २८ – २९  ऑक्टोबर रोजी हैदराबाद येथील भारतीय तेलबिया संशोधन संस्था (IIOR) येथे आयोजित वार्षिक करडई कार्यशाळेत झोन १ साठी प्रसारीत करण्यासाठी शिफारस केली आहे. यात महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा आणि कर्नाटक यांचा समावेश होतो.

पीबीएनएस २२१ आणि पीबीएनएस २२२ या वाणांमध्ये ३४ % पेक्षा जास्त तेलयुक्तता आढळून आली आहे, जी यापूर्वीच्या वाणांच्या तुलनेत अधिक आहे. या वाणांद्वारे पर्जन्याधारित परिस्थितीत १५ क्विंटल/हेक्टर तर सिंचनाच्या परिस्थितीत १८-२० क्विंटल/हेक्टर इतके उत्पादन घेता येते. पीबीएनएस २२१  वाणाचे तेल उत्पादन ३४ % ( ५२५ किलो/हेक्टर) तर पीबीएनएस २२२ वाणाचे तेल उत्पादन ३४.४ % (५३३ किलो/हेक्टर) आहे. ही दोन्ही वाण पानावरील ठिपके (अॅल्टरनेरिया लीफ स्पॉट) यासारख्या रोगांना मध्यम प्रतिकारक्षम असून सिंचित आणि पर्जन्याधारित अशा दोन्ही प्रकारच्या शेतीसाठी योग्य आहेत. या वाणांमुळे करडई शेतीच्या आर्थिक शाश्वततेत मोठी वाढ होण्याची शक्यता आहे.

या वाणांच्या विकासासाठी वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. इन्द्र मणि, संशोधन संचालक डॉ. के. एस. बेग यांचे मोलाचे सहकार्य आणि मार्गदर्शन मिळाल्याबद्दल केंद्राने कृतज्ञता व्यक्त केली आहे. तसेच या वाणांच्या निर्मितीत सहभागी शास्त्रज्ञांचे कुलगुरू मा डॉ. इन्द्र मणि यांनी केले अभिनंदन. यामध्ये डॉ. एस. बी. घुगे, डॉ. आर. आर. धुतमल, करडई शास्त्रज्ञ, तसेच अखिल भारतीय समन्वित संशोधन प्रकल्पातील वैज्ञानिक व तांत्रिक कर्मचाऱ्यांचे योगदान महत्त्वाचे ठरले आहे.

पीबीएनएस २२२

रबी हंगामातील भाजीपाला पिकांच्या लागवड तंत्रज्ञानाविषयी विद्यापीठाच्या शास्त्रज्ञांचे ऑनलाइन मार्गदर्शन

 विद्यापीठ शेतकऱ्यांना सेवा देण्यासाठी कटिबद्ध ... माननीय कुलगुरू डॉ. इन्द्र मणि

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठाच्या विस्तार शिक्षण संचालनालय आणि महाराष्ट्र शासनाच्या कृषि विभाग यांच्या संयुक्त विद्यमाने कीटक शास्त्र विभाग व कृषि विभागाच्या क्रॉपसॅप  प्रकल्पांतर्गत ऑनलाइन शेतकरी - शास्त्रज्ञ कृषि संवाद कार्यक्रमाचा विसावा भाग कुलगुरू मा डॉ. इन्द्र मणि यांच्या अध्यक्षतेखाली दिनांक १५ नोव्हेंबर रोजी संपन्न झाला.

यावेळी बोलताना कुलगुरू मा डॉ. इन्द्र मणि म्हणाले की, विद्यापीठामध्ये नुकतेच आंतरराष्ट्रीय परिसंवादाचे आयोजन केले होते. यामध्ये मराठवाड्यातील महाराष्ट्र शासनाचे विविध पुरस्कार प्राप्त शेतकऱ्यांचा विद्यापीठाने सत्कार केला. या कार्यक्रमास देश विदेशातील शास्त्रज्ञ आणि उद्योजकांनी सहभाग घेतला. यात प्रामुख्याने ट्रॅक्टर कंपन्यांचे राष्ट्रीय पातळीवरील सर्वोच्च अधिकारी होते. या अधिकाऱ्यांनी मराठवाड्याचा जमिनी आणि वातावरणामध्ये उपयुक्त अशा ट्रॅक्टर अवजारांची निर्मिती करणार असल्याचे सांगितले आहे. या परिसंवादामधून एका कंपनीने आपल्या ट्रॅक्टरचे नवे मॉडेल बाजारामध्ये आणले आहे. तसेच या ट्रॅक्टर कंपन्या फळबागेसाठी प्रभावी मिनी ट्रॅक्टरचीही निर्मिती करणार आहेत असे नमूद करून ते पुढे म्हणाले की, कृषी क्षेत्रामध्ये उद्यान विभागाचे अनन्यसाधारण महत्त्व असून याद्वारे उत्कृष्ट दर्जेच्या भाज्या, फळे, फुले यांचे उत्पादन घेण्यासाठी तंत्रज्ञान विद्यापीठाद्वारे विकसित केले जाते. फळे आणि भाज्यांचे मानवी आहारात आरोग्यासाठी महत्त्वाचे स्थान आहे. तसेच शेतीसाठी महत्त्वाचं उत्पन्नाचा स्त्रोत देखील आहे. याकरिता शेतकरी बांधवांनी शेती व्यवसायात भाजीपाला आणि फळबाग लागवडीस प्राधान्य द्यावे. विद्यापीठ शेतकऱ्यांना सेवा देण्यासाठी कटिबद्ध असून कार्य करण्यावर भर देत आहे. असे प्रतिपादन त्यांनी केले

विस्तार शिक्षण संचालक डॉ भगवान आसेवार यांनी भाजीपाला पिकामध्ये शिफारस केलेल्याच निविष्ठांचा योग्य प्रमाणात वापर करून लागवड खर्च कमी करावा असे नमूद केले. दर शुक्रवारी सायंकाळी सात वाजता होणाऱ्या ऑनलाइन मार्गदर्शनाचा अधिकाधिक शेतकऱ्यांनी लाभ घ्यावा व आधुनिक तंत्रज्ञान आत्मसात करून शेतीला प्रगत दिशा द्यावी, असे त्यांनी आवाहन करण्यात आले.

तांत्रिक क्षेत्रात उद्यानविद्या शास्त्रज्ञ डॉ विश्वनाथ खंदारे यांनी रबी हंगामातील भाजीपाला पिकांसाठी जमिन, बियाणे निवड, आंतरमशागत, सिंचन पद्धती, किड नियंत्रण, यातील आधुनिक तंत्रज्ञान याविषयी मार्गदर्शन केले. तसेच त्यांनी बाजाराचा अंदाज घेऊन आणि स्थानिक लोकांच्या आवडीनुसार भाजीपाला पिकांची लागवड करावी असेही सांगितले.

हवामान शास्त्रज्ञ डॉ कैलास डाखोरे यांनी पुढील आठवड्याचा हवामानाचा अंदाज विशद केला. कीटक शास्त्रज्ञ डॉ अनंत लाड यांनी तूर पिकावरील किड नियंत्रणाविषयी माहिती दिली. कार्यक्रमात शेतकऱ्यांनी भाजीपाला पिकाविषयी प्रश्न विचारले त्यास विद्यापीठातील शास्त्रज्ञानी  समाधानकारक उत्तरे दिली.

सूत्रसंचालन विभाग प्रमुख डॉ. पुरुषोत्तम नेहरकर यांनी केले तर आभार मुख्य विस्तार शिक्षण अधिकारी डॉ. प्रशांत देशमुख यांनी मानले. कार्यक्रमामध्ये मराठवाड्यातील आठही जिल्ह्यांतील कृषी विभागाचे अधिकारी, कर्मचारी, विद्यार्थी, विद्यापीठातील शास्त्रज्ञ, कृषि विद्यावेत्त्ता, कृषि विज्ञान केंद्राचे समन्वयक, आणि बहुसंख्येने शेतकरी सहभागी झाले होते...